انجمن سرّى زنان

«زنان ایران نمونه مشعشعى از لیاقت و دل‌‌هاى پاكیزه خود، در قبول خیالات جدیده، اظهار نموده و با تهور و مجاهدت به تكمیل خیالات خویش مشغول گشتند.

 پس از چند روز از ورود به ایران، در تحصیل عقاید ملى، یعنى مجلس و جماعتى كه وكیل و محل امیدوارى و خیالات بیشتر اهالى ایران، بودند نائل شدم. در تهران شهرت داشت كه دوجین‌‌ها و دسته‌‌ها از اعضاى انجمن‌‌هاى سرى زنان هستند، كه مخفى و گمنام و در تحت اوامر مركز معینى كه زمام نظم ایشان را در دست داشت مى‌‌باشند. تا امروز هم نه اسم هیچ‌‌یك از آن‌‌ها را دانسته و نه لیدران آن فرقه را مى‌‌شناسم، ولى از طرق عدیده مطلع شدم كه هزارها از جنس آن زنان ضعیف، در پیشرفت كارهاى من مساعدت مى‌‌نمایند.

 مرد جوان داخل شد، تا آن زمان او را ندیده بودم. به زبان فرانسه با هم گفتگو كردیم، بعد از اظهار معذرت و اجازه مكالمه، آزادانه گفت مادرش طرفدار ما بوده و... ثانیاً آن جوان راطلبیده و سؤال نمودم كه مادرش از چه راه از این معامله مخفى و شخصى من اطلاع یافته است؟ جواب داد كه مادرش در انجمن سرّى زنان عضویت دارد و در آن‌‌جا این مسئله مطرح، مذاكره و بحث گردیده و قرار شده است كه این امر را به من اطلاع دهند.

 در یك معامله دیگر تازه‌‌ترى، جماعت بسیارى از زنان فقیر و پریشان ایرانى، به پارك اتابك آمدند كه به من اظهار نمایند كه چون اداره خزانه نمى‌‌تواند وظایف و مستمرى‌‌هاى دولتى مردم را برساند و بیش از یك میلیون دلار قرض دارد و مثل این وجه براى مصارف قشون داوطلب كه با شاه مخلوع جنگ مى‌‌كنند، لازم دارد، مخالف و بر ضد من مى‌‌باشند. یكى از معاونین ایرانى خود را فرستادم كه آن‌‌ها را ملاقات نموده و سؤال نماید كه كدام كس آن اعتراضات را به ایشان تعلیم نموده است. آن شخص مراجعت نموده و اسم یكى از مشاهیر مخالفین را كه آن وقت در امداد و طرفدارى معامله محمدعلى بود، ذكر نمود. جواب دادم كه اگر به آرامى و سكوت تمام، متفرق و منتشر شوند، فردا جواب به آن‌‌ها داده خواهد شد و آن‌‌ها نیز متفرق شدند.

 بعد از آن به یكى از انجمن‌‌هاى زنان، توضیح مشكلات مالیه و ممكن نبودن تأدیه آن وظایف را به سبب حوائج مهمه دولت مشروطه فرستادم، به انضمام این خواهش كه در آینده از این گونه شورش و هیاهو، برخلاف خزانه منع و جلوگیرى نمایند. اگر چه بعد از آن تاریخ، تأدیه وظایف ممكن نشد، ولى از جانب زنان هم دیگر اجماع و شورشى در آن باب به عمل نیامد.

 در تهران معروف بود كه هر وقت زن‌‌ها، برخلاف كابینه یا دولت، بلوا و شورش مى‌‌كنند. حالت كابینه و دولت بسیار خطرناك و سخت خواهد شد. / اختناق ایران، مورگان شوستر، ص 238.