اسبولك

نام دره‌‌اى در اوشان كه بنایى منسوب به زردشتیان (آتشكده) در آن قرار دارد  ! آتشگاه.

 در مغرب امامه كوهى به نام اسبول واقع است. در این كوه دره‌‌اى بزرگ مقابل دیه اوشان به نام دره اسبولك وجود دارد كه در آن آثار بنایى از عهد باستان در نقطه‌‌اى صعب‌‌العبور و مرتفع دیده مى‌‌شود. متصل به این بنا آبشار بلندى قرار دارد كه در اواخر زمستان و تمام فصل بهار آب نسبتاً زیادى از آن فرو مى‌‌ریزد و وارد رود جاجرود مى‌‌شود. چشمه‌‌اى نیز در آن محل هست كه در تمام مدت سال داراى آب است و بدین سبب در آن جایگاه بلند صخره‌‌اى چند درخت گردو نیز روییده است و بار مى‌‌دهد. در كتاب جغرافیاى دره رودبار كه به سال 1296 ق. فراهم آمده، ذكر شده:

 «در كوه اسبول سه خانه از سنگ است كه مشهور به خانه دیو هستند، و رفتن به میان آن خانه‌‌ها بسیار مشكل بلكه محال است، و در زمستان مسكن شكارهاى كوهى و بهایم‌‌اند«. / جغرافیاى دره رودبار، ص 80.

 این دره به هیچ روى موقعیت نظامى ندارد تا تصور شود كه این سه خانه قلعه نظامى است. از طرف دیگر این دره درست مقابل آتشگاه قصران به نام «قزل ماما« یا «قصر دختر« یا «آتشگاه ناهید« در آهار بشم قرار دارد و مردم اوشان حدود آن دره را «سوى آتشگاه« مى‌‌نامند. این سه خانه را نیز در این نقطه كوه و جنب آبشار و چشمه و در فاصله‌‌اى از رود جاجرود ظاهراً باید خانه و زیارتگاه ناهید دانست. و دلایل آن همان‌‌هاست كه در نسبت بناى بى‌‌بى شهربانو به ناهید، و بناى كنار دریاچه توچال به ناهید مى‌‌دهند... . چون آبشار و چشمه و رود همه به ناهید ارتباط مى‌‌یابد. مى‌‌توان چنین پنداشت كه در اوقات مذهبى و اجراى مراسم دینى مانند گاهنبار یا آیین اعیاد شش‌‌گانه زردشتیان آن حدود - كه در كوه‌‌پیمایى مانند مردم فعلى آن‌‌جا تسلط بلكه تخصص داشته‌‌اند - در این خانه صعب العبور حاضر مى‌‌شدند و با تقدیس آتش آتشگاه كه از دور پیدا بود به نیایش ناهید مى‌‌پرداختند. / قصران، ص 74.