پاتوق

پاتوق – در تهران قدیم هر صنفی در قهوه خانه ای پاتوق داشت. در حقیقت قهوه خانه در آن دوران نقش رسانه را بازی می کرد و اعضای صنف با تجمع در این محل از اخبار صنف و اجتماع و مملکت با خبر می شدند و نیز می توانستند موارد مرتبط با قیمت و دستمزد و حتی دانش فنی صنف خود را به این طریق استاندارد سازی کنند.
«همشهری‌های هم‌شغل عمدتاً در قهوه‌خانه‌هایی خاص پاتوق می‌گرفتند. پیشه‌وران و صنعتگران هر روز پس از دست‌کشیدن از کار روزانه و در ایام و اوقات تعطیل و فراغت در قهوه‌خانه‌ها جمع می‌شدند و ساعت‌ها به گفت‌وگو و تبادل‌نظر درباره کارهای روزمره اجتماعی و اقتصادی و سیاسی و رد و بدل‌کردن اطلاعات می‌پرداختند و مسائل صنفی و شغلی را با هم در میان می‌گذاشتند و به کاریابی و کار راه‌اندازی می‌پرداختند. در هر قهوه‌خانه اعضای یک یا چند صنف و پیشه پاتوق می‌گرفتند. مثلاً کارگران خبازی و بناها در چند قهوه‌خانه از جمله قهوه‌خانه پاچنار؛ قصاب‌ها و خرپاکوب‌ها در قهوه‌خانه پنجه‌باشی؛ و بار فروش‌ها و سلّاخ‌ها و صیفی‌کار‌ها در قهوه‌خانه طیب پاتوق داشتند.»/ بلوکباشی، علی، قهوه‌خانه‌های ایران، ج۱، ص۱۰-۱۱، تهران، ۱۳۷۵ش.؛ بلوکباشی، علی، واژه سنگک و پیشینه سنگک‌پزی در ایران، ج۱، ص۳۸-۳۹ برای پاتوق‌های اهل حرفه و صنعت در تهران، هنر و مردم، تهران، ۱۳۴۷ش، شم‌ ۷۴-۷۵.