ذبیح الله بهروز

ذبیح‌الله بهروز- ذبیح الله بهروز (۱۳۵۰ – ۱۲۶۹ش.)، نویسنده، شاعر و پژوهشگر فرهنگ ایرانی بود. او فرزند میرزا ابوالفضل ساوجی بود و تحصیلات خود را در مدارس قدیمه آغاز کرد. سپس برای تحصیل به مدرسهٔ آمریکایی ها و بعد به قاهره رفت و مدت ده سال در آنجا ماند. سپس به انگلستان رفت و دستیار ادوارد براون و رنالد نیکلسن شد و به تدریس پرداخت. پس از چندی به آلمان رفت و از آنجا به ایتالیا و سپس به ایران بازگشت. از سال ۱۳۰۲ تا زمان بازنشستگی در دارالفنون، دانشکده افسری و مدرسه عالی بازرگانی تدریس کرد. او از نخستین کسانی بود که در شیوهٔ تحقیق ایران‌شناسان غربی شک کرد و برخی اشتباهات و شاید غرض‌ورزی‌های آنها را متذکر شد. بهروز با دیدگاهی بر مبنای تئوری توطئه، مانویان را به‌عنوان بزرگ‌ترین دشمنان فرهنگ و تمدن ایران در طول تاریخ می‌داند. به عقیدهٔ او مانوَیان در ابتدا در صحراهای مغولستان و عربستان می‌زیسته و با توطئه‌چینی‌های خود راه را برای یورش اعراب و مغولان به ایران هموار ساخته‌اند. بهروز همچنین فرهنگ یونانی‌مآبانه را آلوده به فرهنگ یهودی دانسته و فتح ایران به‌دست اسکندر را را افسانه‌ای ساخته و پرداختهٔ غربی‌ها می‌پندارد.(بهروز،(۱۳۴۳). دیباچه کتاب قصه سکندر و دارا. ۲۹) وی چند بار مترجم رضا شاه بود. رئیس افتخاری کتابخانهٔ باشگاه افسران شد.( حصوری، بهروز و دانش او) بهروز، برای ترویج اندیشه‌هایش، با یاری دو تن از پیروان خود، محمد مقدم و صادق کیا (که بعدها، اولی پروفسور زبان پارسی باستان و دومی استاد زبان پارسی میانه در دانشگاه تهران شدند)، انجمن «ایران ویج» را بنیان نهاد. این انجمن نشریه‌ای داشت با فرنام «ایران کوده».(ایران کوده یک؛دانشنامه ایرانیکا) آثار فراوانی از وی باقیست./ اثرآفرینان، ج دوم.