جستجوی برچسب

آبشار پس قلعه

ناصرالدین شاه به قصد توقف در جعفرآباد، به باغ معاون تشریف می‌‌برد كه یكی‌ ازآن روزها به آبشار پس قلعه بروند. / روزنامه خاطرات اعتمادالسلطنه، ص 1151. دكتر فووریه طبیب ناصرالدین شاه در 18 اوت برابر 25 محرم 1310 ق.… ادامه مطلب

آجودان حضور

رضاقلی‌‌خان (تولد 1392 ق.) پیشخدمت ناصرالدین شاه بعد كارمند وزارت داخله و عدلیه و وزارت امور خارجه شد. / القاب رجال، ص 23. ادامه مطلب

آجودانیه

اراضی‌ چاله‌باغ در شرق نیاوران بود كه آقارضاخان، وزیر قورخانه مباركه آن اراضی‌ را از حیدر علی‌ نیاورانی‌، مالك عمده، و دیگر خرده‌مالك‌ها خریداری‌ كرد. آجودانیه یا رضاآباد، از مستحدثات آقارضاخان عكاس‌باشی‌، آجودان مخصوص ناصرالدین شاه است كه در حومه… ادامه مطلب

آرغالی (آرقالی)

آرغالی‌ كلمه مغولی‌ و به معنای‌ قله كوه است كه مغولان به قوچ وحشی‌ می‌‌دهند. / لغتنامه. در عصر قجر كلمات فراوانی‌ با ریشه مغولی‌ - تركی‌ رایج بود. آرقالی‌ و یا آرغالی‌ نمونه‌ای‌ از این دسته لغات است. ناصرالدین… ادامه مطلب

آسیاب موتوری

اولین آسیاب موتوری‌ در عهد ناصرالدین شاه به كار افتاد و تا آخر نتواست جلب مشتری‌ كند، چه می‌‌گفتند موتور آتش دارد و آتش گندم را می‌‌سوزاند. موتور نفتی‌‌ای‌ در كنار داشته از آن تسمه‌ای‌ به گردن فلكه سنگ افتاده،… ادامه مطلب

آش پزان

در گذشته عمده ترین غذای‌ اهالی‌ تهران و دیگر شهرها انواع آش بوده است. گاسپار دروویل در سفرنامه‌اش راجع به غذای‌ ایرانیان در دوران فتح‌علیشاه می‌‌نویسد: «غذای‌ ملی‌ ایرانیان پلو است و از سوپ استفاده نمی‌‌كنند.» در ادامه می‌‌افزاید: «نوعی‌… ادامه مطلب

آش سرخه حصار (آش قجری)

دوستعلی‌ خان معیرالممالك درباره مراسم آش پزان در قصر یاقوت سرخ حصار می‌‌نویسد: «پس از بازگشت ناصرالدین شاه از مسافرت پشت كوه، بساط آش پزان در سرخ حصار، قصر یاقوت بر پا می‌‌شد. نظیر آش در هم جوش. !رجوع کنید… ادامه مطلب

آشپزخانه ارگ

در دوره قاجاریه به‌خصوص دوران ناصری‌ آشپزخانه از دستگاه‌های‌ مهم سلطنتی‌ به شمار می‌‌رفت به طوری‌‌كه خوانسالاری‌ از مشاغل مهم دربار محسوب می‌‌شد. خوانسالاری‌ گذشته از تهیه ناهار و شام پادشاه، وظیفه مهیا نمودن غذای‌ همسران شاه، كه برخی‌ از… ادامه مطلب

آقا علی خواجه

وی‌ یكی‌ از خواجگان قاجاری‌ است كه صاحب حشمت و جاه می‌‌گردد و در پایان عمر ثروتی‌ می‌‌اندوزد. مقابل در ورودی‌ امروزی‌ كاخ صاحبقرانیه كمی‌ بالاتر سمت چپ خیابانی‌ كه در غرب صاحبقرانیه است، باغی‌ قدیمی‌ با چنارهای‌ كهنسال و… ادامه مطلب

آلا قاپو

درست آن «عالی‌ قاپو» است (قول استاد مینوی‌) اما در بسیاری‌ از كتب دوران قاجاریه به صورت آلاقاپو نیز آمده است. از آن جمله: در خلسه، اعتمادالسلطنه، صفحه 229؛ سفرنامه خراسان ناصرالدین شاه ص 98؛ سفرنامه سوم فرنگ ناصرالدین شاه… ادامه مطلب

آلماناك

در سال 1291ق. اعتمادالسلطنه از طرف ناصرالدین شاه به ترتیب و تركیب نخستین سالنامه فارسی‌ مأمورگردید و به گفته خود «آلماناكی‌ بس نغز و نیك تلفیق داده مطبوع و منتشر ساخت مشتمل بر هیئت دربار دولت علیه ایران و سایر… ادامه مطلب

آناناس

این محصول كشاورزی‌ كه جزو صیفی‌‌هاست و دارای‌ بوته‌ای‌ نظیر كاهو و گل كلم است در كشورهای‌ تایلند و اطراف آن، كه آب و هوایی‌ مرطوب و گرم دارند به بار می‌‌نشیند. سابقه آشنایی‌ تهرانیان با این میوه پیش از… ادامه مطلب

آهن

آهن از فلزات بسیار ارزشمندی‌ است كه از زمان شناخت آن توسط بشردرسه هزار سال قبل (تهران سه هزار و دویست ساله، ص 104) تاكنون در زندگی‌ آدمیان كاربرد فراوانی‌ داشته و دارد. آهن در حدود 500 سال قبل از… ادامه مطلب

آهو

یكی‌ از حیوانات وحشی‌ و مورد علاقه شكارچیان است كه در دوران قاجاریه یعنی‌ پیش از توسعه شهر تهران در اطراف پایتخت جایی‌ كه امروز مركز شهر محسوب می‌‌گردد، یافت می‌‌شد. بارها در خاطرات ناصرالدین شاه و یا كتب دیگر… ادامه مطلب

ابوالحسن

حاج ابوالحسن اصفهانى معمار باشى، ملقب به صنیع‌‌الملك در حدود سال 1245 ق. متولد و در سال 1305 ق. در گذشت. در سال 1300 ق. حاج ابوالحسن عنوان معمارباشى‌‌گرى سلطنتى را كسب كرد. در سال 1303 ق. ترقى كرده اداره… ادامه مطلب

ابوالحسن

شاهزاده ابوالحسن میرزا معروف به شیخ‌‌الرئیس و متخلص به حیرت پسرمحمدتقى میرزا حسام‌‌السلطنه، پسر هشتم فتحعلى شاه قاجار بوده و از فضلا و خطباى (آخوند بوده) قاجاریه است. در سال 1264 ق. در تبریز متولد و در سال 1336 ق.… ادامه مطلب

ابوالفتح

ابوالفتح میرزا مؤیدالدوله پسرِ بزرگِ سلطان مراد میرزا حسام‌‌السلطنه و داماد ناصرالدین شاه (شوهر افسرالدوله)، كه سجع مُهر او چنین بوده: «مؤیدالدوله ابوالفتح راد، صحرشه و گوهر سلطان مراد«. در سال 1288 ق. كه حكومت اصفهان به حسام‌‌السلطنه داده شد،… ادامه مطلب

ابوالفتح

ابوالفتح خان صارم‌‌الدوله پسر محمدحسن خان سردار، معروف به خان باباخان سردار ایروانى و برادر تنى عبدالحسین خان فخرالملك معروف به كفرى و شوهر كسراییل خانم ملقب به افتخارالدوله دختر ششم ناصرالدین شاه و خواهر اعیانى مسعود میرزا ظل‌‌السلطان. صارم‌‌الدوله… ادامه مطلب

احتساب‌‌آقاسى

تا اوایل سلطنت ناصرالدین شاه امور احتساب و خدمات شهرى پایتخت از وظایف كلانتر تهران بود، تا این‌‌كه در سال 1275 ق. این امور به طور مستقل به محمودخان احتساب‌‌آقاسى محول گردید. / روزنامه وقایع اتفاقیه، ش 435. احتساب آقاسى… ادامه مطلب

ادویه

در بررسى تجارت تهران در سال 1840م. (سلطنت ناصرالدین شاه) راجع به كالاهایى كه تجار به تهران وارد مى‌‌كرده‌‌اند چنین مى‌‌خوانیم: «... از هند نیز از راه اصفهان و شیراز شكر، چاى، ادویه، شال‌‌هاى كشمیرى و پارچه‌‌هاى منقّش پنبه‌‌اى به… ادامه مطلب

اراضى ثقه‌‌الملك

اراضى بایرى كه در اواسط سلطنت ناصرالدین شاه، از شرق به خیابان دروازه یوسف‌‌آباد (حافظ) و از جنوب به خیابان امیریه (امام خمینى) و از غرب به خیابان باغ حسن آباد (خیابان استخر) محدود مى‌‌شد. از شمال به تأسیساتى از… ادامه مطلب

اراضى جلال‌‌الملك

در شمال شرقى تهران ناصرى و در غرب باغ نگارستان زمین بیاضى بود كه در اواسط سلطنت ناصرالدین شاه به جلال‌‌الملك تعلق داشت. محدوده این زمین بدین ترتیب بود: ضلع غربى‌‌اش خیابانى بى‌‌نام (صفى علیشاه)، ضلع شرقى باغ نگارستان و… ادامه مطلب

اراضى عبدالله‌‌خان نواب

بخش شرقى سفارت كنونى روسیه از چند قطعه زمین و باغ كه به افراد مختلف تعلق داشت تشكیل شده بود. در اواخر عصر ناصرالدین شاه باغ امین‌‌السلطان در شمال خیابان باغ امین‌‌السلطان بود. این باغ تا حدود اداره تشخیص هویت… ادامه مطلب

اراضى متعلق به باغ امیریه

باغ امیریه به كامران میرزا امیریه پسر ناصرالدین شاه تعلق داشت. این باغ با اراضى جنوبى‌‌اش كه به دو بخش تقسیم مى‌‌شد مستطیل بسیار وسیعى را تشكیل مى‌‌داد، كه ضلع شمالى آن خیابان باغ شاه (امام خمینى)، ضلع شرقى‌‌اش خیابان… ادامه مطلب

اراضى مظفرى

این اراضى در زمان ناصرالدین شاه جزو بخش شرقى دهستان طرشت بود كه در زمان مظفرالدین شاه: «... میرزا محمودخان حكیم الملك و مشهدى كاظم مغازه با شركت یكدیگر زمینى در حدود شش كرور ذرع [سه میلیون مترمربع] از طرشتى‌‌ها… ادامه مطلب

اردوى شاه

پادشاهان كه عازم شهر و مقصدى مى‌‌شدند همراهانشان اردویى را تشكیل مى‌‌دادند با نام اردوى شاه. در سفرنامه‌‌ها و كتب تاریخى برجا مانده از دوران قاجاریه، شرح سفر اردوهاى شاه و عواقب مصیبت بار آن براى ساكنین مسیر حركت را… ادامه مطلب

ارگ (ارك) تهران

ساختن ارگ و احداث دژ و حصار و برج از زمانى معمول گردید كه مهاجرین ایرانى كه قبلاً كوچ كرده بودند در ابتداى هزاره اول قبل از میلاد، در مقام دفاع از خانمان خود در مقابله با مهاجرین و مهاجمین… ادامه مطلب

ازگُل

ازگُل بر وزن بلبل از توابع شمیران در شمال شرقى تهران و مشرق تجریش است و مردمش به كشاورزى و زراعت اشتغال داشته‌‌اند. محصولات ازگل علاوه بر میوه‌‌هاى سردسیرى كه محصول مناسب آبادى‌‌هاى شمیران است، به سبب داشتن زمین‌‌هاى مسطح،… ادامه مطلب

اسب دوانى

میدان اسب دوانى از محل‌‌هایى بود كه در تهران قدیم هر از چند گاهى مردم را براى تماشاى مسابقه‌‌اى از چابك سواران به خود جلب مى‌‌كرد. در كتب و اسناد تاریخى تهران سه محل را كه اسب‌‌دوانى در آن برگزار… ادامه مطلب

استاد مهدى

دوران ناصرالدین شاه ایوان صحن امامزاده زید مرمت شد كه «عمل استاد مهدى ولد مرحوم استاد على كاشى پز سنه 1297ق. است» !رجوع کنید به امامزاده زید. ادامه مطلب

اسدآباد

در مشرق ولنجك و شمال غربى تجریش قرار دارد. اعتمادالسلطنه در سال 1270 ق. مى‌‌نویسد: «دوشنبه 25 شعبان 1270 ق. ناصرالدین شاه به اسدآباد حسین‌‌على خان معیرالممالك و عصر همین روز به داودیه و پس از گذراندن دو روز در… ادامه مطلب

اسكناس

واژه اسكناس به وسیله روس‌‌ها به ایران رسیده است. در زبان روسى بدان اسیگوناس[1] گویند و آن از كلمه لاتینى اسیگنو[2] مأخوذ است. اسکناس بانک شاهنشاهی انگلیسی- تهران واژه اسكناس اول بار در زمان فتحعلى شاه وارد زبان پارسى شد… ادامه مطلب

اسلحه‌‌سازى

در دوران صدارت امیركبیر اوایل حكومت ناصرالدین شاه همگام با آغاز جنبش تقویت بنیه كشور و استقلال واقعى ایران، اسلحه‌‌سازى، باروت‌‌كوبى و چاشنى‌‌سازى چون دیگر كارخانجات افتتاح گردید. ! رجوع کنید به قورخانه. ادامه مطلب

اسماعیل بزاز

خیابان مولوى به نام ایشان بود. اهل اصفهان و مانند كریم شیره‌‌اى، سردسته عمله‌‌جات طرب عهد ناصرى و از مقلدان معروف آن دوره به حساب مى‌‌آمد. در زمان كودكى از غلام بچگان خان ملك زاده عزت‌‌الدوله، خواهر تنى ناصرالدین شاه،… ادامه مطلب

اشرف‌‌السلطنه

عزت‌‌ملك خانم، دختر شاهزاده امام‌‌قلى‌‌میرزا عمادالدوله (پسر محمدمیرزا دولتشاه) از شاهزادگان دولتشاهى كرمانشاهان است كه در سال 1306ق. ملقب به اشرف‌‌السلطنه شد. وى همسر دوم محمدحسن‌‌خان اعتمادالسلطنه بود كه پس از مرگ او در سال 1313 ق. به عقد ازدواج… ادامه مطلب

اشرفى

به سكه‌‌هاى زرین دو تومانى (اواخر قاجاریه ده تومانى هم ضرب شد)، یك تومانى، نیم تومانى یا پنج هزارى زرد، دو هزارى زرد و... در دوره قاجاریه اشرفى مى‌‌گفتند و دو اشرفى، یك اشرفى، و... كاربرد داشت. با مقایسه وزن… ادامه مطلب

اصطبل خاصّه

واحدِ نگهدارى چهارپایان دربارِ شاهى؛ نیز ر اصطبل پادشاه. «نزدیك كه رسید، معلوم شد چادرهاى اصطبل خاصّه است.» (ناصرالدین شاه، 1300 ق: ص 24). «انبار قدیم واقعه در ارك مبارك جنب اصطبل خاصه دو چشمه او ریخته.» (عرایض توپخانه، 1304ق:… ادامه مطلب

اصطبل نایب‌‌السلطنه

در خیابان معاون‌‌السلطان (شهید دكتر دیالمه) در ضلع شرقى، در دوره ناصرى اصطبل نایب‌‌السلطنه قرار داشت كه محل نگهدارى اسب‌‌هاى دولتى بوده و در ضمن از آن‌‌ها نیز به عنوان قراول‌‌خانه استفاده مى‌‌شده است. سخن آخر این‌‌كه با بررسى متون… ادامه مطلب

اصفهانك

اصفهانك آبادى كهنه خردى بوده است در شرق تهران، در شمال و نزدیكى دولاب. سه رشته قنات معتبر خوب داشت. وقتى‌‌كه سلطنت‌‌آباد بنا شد چون مجراى قنات از میان آن باغ بود، شاه (ناصرالدین شاه) آب اصفهانك را ضبط نمود… ادامه مطلب

اعتضادالملك

حسین‌‌خان (محمدحسین‌‌خان). فرزند میرزا محمدخان قاجار دولو سپهسالار اعظم (درگذشته: 1311). وى ابتدا داماد میرزا آقاخان نورى بود سپس داماد ناصرالدین شاه شد. در سال 1282 به نیابت پدر خود، به ریاست توپخانه منصوب گردید. در 1287 با دریافت لقب… ادامه مطلب

اعتمادالسلطنه

محمد باقر، پسر عبدالعلى ادیب‌‌الملك و نوه حاجى على‌‌خان اعتمادالسلطنه (قاتل میرزا تقى‌‌خان امیركبیر) است. محمد باقر پس از مرگ پدر به ادیب‌‌الملك ملقب گردید و پس از مرگ عمویش محمدحسن‌‌خان اعتمادالسلطنه از سال 1313ق. به لقب اعتمادالسلطنه ملقب و… ادامه مطلب

اعدام سربازان

اعدام سربازان - یک روز در بازگشت ناصرالدىن شاه از زیارت حضرت عبدالعظىم (ع)، سربازهایى که پرداخت حقوقشان ماه ها عقب افتاده بود، میخواستند عریضه اى به شاه تقدیم کنند، اما از طرف همراهان او، با ضرب و شتم پس… ادامه مطلب

اعزام محصل

اعزام محصل به فرنگ براى فراگرفتن علوم و فنون جدید در دوره قاجاریه، به زمان فتحعلى شاه و امپراتورى ناپلئون بر مى‌‌گردد، كه بر اثر شكست‌‌هاى مكرر ایران از روسیه ابعاد تازه‌‌اى به خود گرفت. البته در دوران صفویه هم… ادامه مطلب

افتخارالسلطنه

ایران‌‌الملوك فرزند ناصرالدین شاه همسر پسردایى خود میرزا ابراهیم انتظارالدوله بود و پس از آن زن نظام السلطان امیر خواجه نورى شد. / القاب رجال، ص 37. ادامه مطلب

افسرالدوله

دختر ناصرالدین شاه و مادرش گلین خانم، نخستین زن عقدى ناصرالدین شاه در زمان ولیعهدى است. افسرالدوله همسر ابوالفتح‌‌میرزا مؤیدالدوله (پسر حسام‌‌السلطنه) است. / یادداشت‌‌هایى از زندگى خصوصى ناصرالدین شاه، ص 16؛ شرح رجال ایران، ج 2، ص 51. وى… ادامه مطلب

اقبال‌‌الدوله (مشهور به كاشى و غفارى)

میرزا محمدخان ملقب به امین خلوت و اقبال‌‌الدوله در سال 1264 ق. به دنیا آمد. میرزا هاشم‌‌خان كاشى امین خلوت، در سال 1288 ق. پس از فوت برادرش فرخ‌‌خان امین‌‌الدوله ملقب به امین‌‌الدوله شد. در همین سال پسرش میرزا محمدخان… ادامه مطلب

اقدسیه (حصار ملا)

اقدسیه شمیران كه در مشرق تجریش قرار دارد واكنون اراضى آن‌‌جا داخل تهران بزرگ به شمار مى‌‌آید. در ابتدا باغ و عمارتى بوده كه به فرمان ناصرالدین شاه در مشرق كاخ صاحبقرانیه در نیاوران به نام امینه اقدس، عمه عزیزالسلطان… ادامه مطلب

اكودولاپرس (صداى ایران)

روزنامه‌‌اى به زبان فرانسه بود كه در دوره ناصرالدین شاه در تهران منتشر مى‌‌شد. !رجوع کنید به روزنامه. ادامه مطلب

امامزاده ابوالحسن

این امامزاده در قریه آب اندرمان شهر رى واقع است و توده مردم تهران به خصوص بانوان معتقدند گل و لاى آبى كه در دو گودال كوچك این محل وجود دارد، درمان بسیار نافع و مؤثرى جهت بیمارى‌‌هاى جلدى مانند… ادامه مطلب

امامزاده اسماعیل بن زكریا (چیذر)

در پایین تپه چیذر اتاقى ساده با پوشش گنبدى و ایوان كوچكى در مشرق قرار دارد. مختصرى كاشى‌‌كارى از عهد ناصرالدین شاه زینت آن را تشكیل مى‌‌دهد و درخت چنار كهنسالى داشته كه اكنون شاخه‌‌هاى متعدد آن هر یك درختى… ادامه مطلب

1
2

صفحه 1 از 2

استفاده از مطالب این سایت تنها با ذکر منبع بلامانع است.

web design by ASAGRAPHIC