صفحه نخست
درباره تهراننامه
فهرستها
آ
الف
ب
پ
ت
ث
ج
چ
ح
خ
د
ذ
ر
ز
ژ
س
ش
ص
ض
ط
ظ
ع
غ
ف
ق
ک
گ
ل
م
ن
و
ه
ی
جستجو در سایت
نقشه سایت
همکاران تهراننامه
ارتباط با مولف
Tehran Nameh
الف
آ
الف
ب
پ
ت
ث
ج
چ
ح
خ
د
ذ
ر
ز
ژ
س
ش
ص
ض
ط
ظ
ع
غ
ف
ق
ک
گ
ل
م
ن
و
ه
ی
الف
جستجوی برچسب
آب نمای تخت مرمر
در عصر آغا محمد خان جلوی بنای تخت مرمر آب نمایی ساخته شده بود. این آب نما هرچند در دورههای بعد تغییراتی كرد ولی تا پایان قاجاریه باقی بود. در عصر پهلوی این آبنما پر شد و از میان رفت.
ادامه مطلب
آهنگ سلام ملی ایران
در دوره قاجاریه در مراسم رسمی دستههای موزیك به نواختن آهنگ سلام ملی ایران میپرداختند. دوستعلی خان معیرالممالك در این باره و در توصیف مراسمی در باغ شاه مینویسد: «... در ساعت مقرر ناصرالدین شاه به مجلس جشن درآمد و…
ادامه مطلب
اتازونى
نام كشور آمریكا كه در اواخر دوران قاجاریه به كار مىرفت. «ایلچىهاى دول خارجه هم پیاپى وارد طهران مىشدند، اولاً بارون كوشك سفیر اطریش و بعد از آن ملیكوف وزیر مختار دولت روسیه و پس از آن مسیو بنژامین وزیر…
ادامه مطلب
ارسى
دو لغت متفاوت با یك املاء و تلفظ در زبان فارسى كاربرد دارد. براى جلوگیرى از خلط مبحث به شرح این تفاوت مىپردازیم: الف) اُرْس (به ضم الف و سكون را) نام درختى است بسیار مقاوم و دیرپاى كه در…
ادامه مطلب
ارگ (ارك) تهران
ساختن ارگ و احداث دژ و حصار و برج از زمانى معمول گردید كه مهاجرین ایرانى كه قبلاً كوچ كرده بودند در ابتداى هزاره اول قبل از میلاد، در مقام دفاع از خانمان خود در مقابله با مهاجرین و مهاجمین…
ادامه مطلب
استاد حسن
سازنده در چوبى بقعه امامزاده سید اسماعیل در دوران قاجاریه استاد حسن پسر استاد حسین لواسانى است. / تاریخ تهران، جواهر كلام، ص 75. اما منبت عتیقه در مربوط به سال 886ق است و بانى آن استاد حسین بن پیرعلى…
ادامه مطلب
استانبولى پلو
معروف است مشیرالدوله كه سفیر ایران در دربار سلطان عبدالحمید عثمانى بود، وقتى به ایران برمىگردد ناصرالدین شاه را به باغ خود در سر پل رومى (نرسیده به تجریش) دعوت مىكند و با استانبولى پلو از او پذیرایى مىكند، از…
ادامه مطلب
اسلیمى
طرح اسلیمى، تركیبى از اشكال گل و بته با خطوط منحنى است كه در معمارى بناهاى ایرانى - اسلامى به خصوص كاشىكارى و گچبرى و نقاشى و حتى نقوش سفالگرى و غیره كاربرد فراوان دارد. كاشىكارى ملهم از این طرح…
ادامه مطلب
اسماعیل بزاز
خیابان مولوى به نام ایشان بود. اهل اصفهان و مانند كریم شیرهاى، سردسته عملهجات طرب عهد ناصرى و از مقلدان معروف آن دوره به حساب مىآمد. در زمان كودكى از غلام بچگان خان ملك زاده عزتالدوله، خواهر تنى ناصرالدین شاه،…
ادامه مطلب
اشرفى
به سكههاى زرین دو تومانى (اواخر قاجاریه ده تومانى هم ضرب شد)، یك تومانى، نیم تومانى یا پنج هزارى زرد، دو هزارى زرد و... در دوره قاجاریه اشرفى مىگفتند و دو اشرفى، یك اشرفى، و... كاربرد داشت. با مقایسه وزن…
ادامه مطلب
القاب
امروزه شنیدن القاب پرطمطراق گذشته (به خصوص دوران قاجاریه) كه از واقعیتها بسیار دور و گاه دقیقاً بر خلاف معناى آن به كار مىرفت، به نظر هر خوانندهاى بازیچه مىآید؛ اما واقعیت قضیه این است كه لقب بخشیدن و لقب…
ادامه مطلب
امامزاده حسن (جى علیا)
از میدان فلكه معروف به دروازه قزوین چون به خیابان آسفالته رو به مغرب روند، در مسافت كمتر از یك كیلومتر، اراضى جى و بریانك شروع مىشود و پلى كه بر روى نهر فیروزآباد زده شده است، در مسیر همین…
ادامه مطلب
امامزاده حمزه
امامزاده حمزه در جوار حضرت عبدالعظیم است، كنار صحن بزرگ قسمت اعظم و كلى آن مربوط به اتابك، صدراعظم ناصرالدین شاه، است. ولى آثار مختصرى هم از عهد سلطنت محمد شاه در آن مشهود و قسمتهایى هم متعلق به زمان…
ادامه مطلب
امامزاده صالح (تجریش)
امامزاده صالح در بازار تجریش از پسران امام موسی کاظم و برادران امام هشتم شیعیان علی پسر موسی (رضا) است. بنای امامزاده از سال ۱۳۵۱ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفته و با شماره ۹۰۹ ثبت شدهاست. بر اساس…
ادامه مطلب
امامزاده طاهر
مرقد امامزاده طاهر و فرزندش امامزاده مطهر در جوار حضرت عبدالعظیم واقع است. شیخ ابونصر بخارى در كتاب سرالانساب نقل كرده، این بزرگوار از كسانى است كه در شهر رى وارد شد و او را پسرى مطهر نام بود و…
ادامه مطلب
امامزاده قاسم
بقعه امامزاده قاسم (ع) بر فراز بلندى مشرف به قریه ییلاقى كه به مناسبت بقعه مزبور به همین نام خوانده مىشود، در كنار دره نزهتانگیز و لطیفى به نام گلاب دره در دامان كوهستان شمیران قرار دارد. امامزاده قاسم قسمت…
ادامه مطلب
امامزاده معصوم صالح
قریه فرحزاد داراى دو امامزاده است كه یكى لوحه تاریخى دارد و در این مورد ذكر مىگردد و دیگرى در ضمن شرح سایر امامزادهها در جاى خود معرفى مىشود. در شمال شرقى قریه در دامنه كوهستان گنبد یك پوش آجرى…
ادامه مطلب
امیر اماناللهخان
پادشاه افغانستان در اواخر دوره قاجاریه در سال 1307 خ. به تهران آمد]و[ در كاخ صاحبقرانیه نیاوران از او پذیرایى شد. او به تقلید كمال پاشا (آتاترك) دست به تجدد اروپایى زد (نظیر كشف حجاب و غیره) اما سرانجام در…
ادامه مطلب
انجمن معرفةالروح
در اواخر حكومت قاجاریه انجمن معرفة الروح تجربتى ایران تشكیل شد كه اعضاى آن معتقد به تسخیر ارواح (اسپرى تیسم) یا احضار ارواح (معرفة الروح) بودند كه اعلمالدوله (دكتر خلیل ثقفى) رئیس آن انجمن یا عضو مهم آن بوده است.…
ادامه مطلب
اورسل ارنست
سیاح فرانسوى كه در دوره قاجاریه به ایران آمده و مشاهدات خود را به خصوص درباره تهران در سفرنامه خود بهطور مشروح آورده كه در این ارتباط حاوى مطالبى مفید است. این كتاب توسط على اصغر سعیدى ترجمه شده است.…
ادامه مطلب
اولین مجلس مؤسسان
در سال 1304 خ. اولین مجلس مؤسسان در تكیه دولت تهران تشكیل شد و این مجلس عزل احمد شاه از سلطنت و خاتمه سلسله پادشاهى قاجاریه را تصویب نمود.
ادامه مطلب
ایلات و عشایر
با آنكه در منطقه رى، ایلات و عشایر بسان دیگر منطقههاى ایران چون فارس و خراسان و آذربایجان، وجود نداشته، امّا به مرور تا استوارى سلطنت قاجاریه و پس از آن نام و نشان بسیارى از آنان در كتب تاریخى…
ادامه مطلب
ایلچى (ایلجى)
كلمهاى است تركى كه به رسول و فرستاده پادشاه یك دربار به دربار دیگر گفته مىشد. در زمان سلاطین صفویه، افشاریه، زندیه و قاجاریه تا زمان سلطنت مظفرالدین شاه نیز استعمال این كلمه معمول بود و به نمایندگان سیاسى ایران…
ادامه مطلب
حمام انصاری
حمام انصاری – بنای این حمام متعلق به دوره قاجار است و در تاریخ ۱۱ دی ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۴۵۶۹ فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیدهاست. نشانی آن؛ تهران، میدان منیریه، خیابان ولی عصر، خیابان فرهنگ، جنب کوچه…
ادامه مطلب
درالکتابه ناصری
دارالکتابه ناصریعمادالکُتّاب نخستین آموزشگاه خوشنویسی تهران را سه سال پیش از ترور ناصرالدینشاه در خیابان ناصریه (ناصرخسرو) تاسیس کرد. وی اولین خوشنویسی است که کتابچههای رسمالمشق یا رسمالخط را برای استفاده نوآموزان ابداع کرد که این ابتکار عمادالکتاب در رواج…
ادامه مطلب
دروازه های چهارگانه
دروازه های چهارگانه - در این دوران تهران هنوز شبیه به شهر کوچکی از دوره صفویه و با حصاری بر گرد آن مشتمل بر ۱۱۴ برج و دروازههای چهارگانهاش بود، در حالی که درون شهر از معابر تنگ و نهرهای…
ادامه مطلب
ساخلو
ساخلو- در دوره قاجاریه معمول بود. کلمه ای ترکی است به معنای گروهی از سربازان که در مکانی جای گزیده وبه حفظ و نگاهبانی آن گماشته شده باشند. فرهنگستان پادگان را معادل آن برگزیده است .
ادامه مطلب
سربریده محمدحسنخان قاجار در تهران
سربریده محمدحسنخان قاجار در تهران - در ۱۱۷۱ق./۱۷۵۹م. محمدحسنخان قاجار رهسپار تسخیر اصفهان و شیراز شد و اصفهان را گرفت؛ اما چون نتوانست بر شیراز دست یابد (۱۱۷۲ق.)، نخست به اصفهان و از آنجا به تهران عقب نشست و چندی…
ادامه مطلب
سرچشمه
سرچشمه - مهمترین دلیل وسیع بودن تهران حصار تهماسبی حفاظت از منابع آب شهر بود. منابع آب تهران آن روزگار عبارت بودند از دو چشمه به نامهای «سرچشمه بالا» و «سرچشمه پایین» که در شمال شرقی فوران میکردند و در…
ادامه مطلب
سقاخانه
سقاخانه - مردم تهران چنانکه در برپا داشتن هرچه باشکوهتر مراسم عزاداری امام حسین (علیهالسلام) و تزیین هرچه عالیتر تکیه محله در ماه محرم میکوشیدند، سقاخانه گذر را نیز به زیباترین وجه ممکن میآراستند، چنانکه برخی از سقاخانهها مانند سقاخانه…
ادامه مطلب
سلطنت چهل روزه علی شاه قاجار
سلطنت چهل روزه علی شاه قاجار - محمدمیرزا ولیعهد، پس از مرگ فتحعلی شاه و بهرغم مدعیان سلطنت، از تبریز به تهران آمد و بر تخت نشست. یکی از مدعیان سلطنت، علیشاه ظلالسلطان بود که مدت ۴۰ روز، تا پیش…
ادامه مطلب
سورسات
سورسات (سیورسات) – اصطلاحی ترکی و معمول در دوره قاجاریه است و آن ارزاق و علوفه اسب و حیوان وابستگان دولت و لشکریان و سپاهیان یا پادشاه و امرا بدون پرداخت بهایی و به زور از مردم به ویژه روستاییان…
ادامه مطلب
شرکت فرهنگ
شرکت فرهنگ – از دوره ناصرالدین شاه زمینه تشکیل انجمن و گروه هایی برای توسعه فرهنگ و تفکر و دانش روبه رشد غربی پیدا شد ولی جو استبدادی زمان اجازه بروز علنی به آن نداد. تا با انقلاب مشروطه ناگهان…
ادامه مطلب
قصیرالقامه
قصیرالقامة صفت مرکب عربی است به معنای کوتاه بالا. کوتاه قد. کوتوله. در لغتنامه دهخدا مترادف گورزا آمده است. در دوره ناصری تعدادی قابل توجه زنان و مردان قصیرالقامه از طایفه قاجار در دربار حضور داشتند. عکس ایشان نیز دسترس…
ادامه مطلب
لندن کاری
لندن کاری – رنگ آمیزی گچبری های پرکار و ظریف که آکنده از گل و بلبل و حجم های تزیینی است را گویند. این نوع نقاشی بسیار پرکار و سخت و وقت گیر است و از رنگ های الوان نظیر…
ادامه مطلب
مدرسه فلاحت مظفری
مدرسه فلاحت مظفری - در دوره مظفرالدین شاه اقداماتی انجام شد از جمله تاسیس مدارس گوناگون. مبدع نظام نوین آموزش میرزا حسن رشدیه بود. او به همراه امینالدوله به تهران آمد و نخستین مدرسه را که در آن روش تدریس…
ادامه مطلب
منافع دارالضرب
منافع دارالضّرب - در زمان قاجار، از عواید حاصل از عملیات ضرابخانهها، ۵/۷ درصد مالیات اخذ میشد که به آن، منافع دارالضرب می گفتند.
ادامه مطلب
منجم
منجّم و منجّم باشی – در دوره قاجاری کسانی در دربار بودند که برای سفر یا برخی موارد، سعد و نحس را تعیین می کردند. «رئیس منجمان . (ناظم الاطباء).»
ادامه مطلب
موزیکانچی
موزیکانچی - از اصطلاحات قشون در دوره قاجاریه است. «نوازندگان ارکستر نظامی . آنکه موزیکان می نوازد. (ناظم الاطباء). آنکه سرود نوازد. (آنندراج ). || سربازی که پیشه ٔ وی نواختن موزیکان است . (ناظم الاطباء).»/ لغتنامه
ادامه مطلب
میرزا قلمدان
میرزا قلمدان قلمدان، جعبه مانندی است از جنس چوب، مقوا یا پاپیه ماشه که برای نگهداری قلمهای مخصوص خوشنویسی و دیگر ابزار کتابت به کار میرود که با هنر و فرهنگ ایران رابطه و پیوند دیرینه دارد. قلمدان از صنایع…
ادامه مطلب
وایلد سازنده سفارت انگلیس در تهران
وایلد، سازنده سفارت انگلیس در تهران - انگلیس پیش از قاجاریه با ایران روابطی داشت، اما نه پیوسته و مدام، بلکه دو کشور بسته به سیاست روز خود گاه نزدیک و گاهی دور میشدند. این روابط از سوی طرفین هیچگاه…
ادامه مطلب
go to top
استفاده از مطالب این سایت تنها با ذکر منبع بلامانع است.
web design by
ASAGRAPHIC