کریم خان

در ۱۱۷۱ق/۱۷۵۹م محمدحسن‌خان قاجار رهسپار تسخیر اصفهان و شیراز شد و اصفهان را گرفت؛ اما چون نتوانست بر شیراز دست یابد (۱۱۷۲ق)، نخست به اصفهان و از آن‌جا به تهران عقب نشست و چندی بعد به مازندران بازگشت. [1] در این هنگام کریم‌خان زند به قصد یکسره کردن کار خان قاجار، نخست برادر خود شیخ علی‌خان را با ۳ هزار سوار به تعقیب او به مازندران فرستاد و کمی پس از آن خود با حدود ۱۲ هزار تن سپاهی از شیراز بیرون آمد و به منظور پشتیبانی از عملیات جنگی شیخ علی‌خان، در تهران اردو زد. [2] محمدحسن خان قاجار در جنگ کشته شد و سر بریده او را به تهران نزد کریم‌خان آوردند و او دستور داد تا آن سربریده را با احترام دفن کنند. [3][4] پس از این واقعه کریم‌خان زند که آخرین رقیب نیرومند خود را از سر راه برداشته بود، به نوشته اعتمادالسلطنه، «در دیوانخانه تهران به تخت شاهی نشست». [5]
1. موسوی‌اصفهانی، محمدصادق، تاریخ گیتی‌گشا، ج۱، ص۶۱-۷۰، تهران، ۱۳۶۳ش.
2. گلستانه، ابوالحسن، مجمل التواریخ، ج۱، ص۳۲۰-۳۲۱، به کوشش مدرس رضوی، تهران، ۱۳۵۶ش.
3. موسوی‌اصفهانی، محمدصادق، تاریخ گیتی‌گشا، ج۱، ص۸۷-۸۸، تهران، ۱۳۶۳ش.
4. ابوالحسن، مستوفی، گلشن مراد، ج۱، ص۱۰۷-۱۰۸، به کوشش غلامرضا طباطبایی‌مجد، تهران، ۱۳۶۹ش.
5. اعتمادالسلطنه، محمدحسن‌، مرآة البلدان، ج۱، ص۸۴۴، به کوشش عبدالحسین نوایی و هاشم محدث، تهران، ۱۳۶۷ش.