فوُروکاوا می¬نویسد: « در ایران تدریس علوم دینی رواج داشت و حوزه علمیه مدرسه عمده بود. اما در تبریز یا جلفای اصفهان چند مدرسه مسیحی هم بود و مدارس جدید هم بنیاد شده بود. می¬گویند که در آن هنگام در شیراز حدود ده مدرسه جدید بود، اما در آنجا فقط خواندن و نوشتن می-آموختند. هرکس که دارای سوادی بود عنوانِ میرزا داشت و صاحب علم شناخته می¬شد. بدینسان (انگیزه¬ای برای) پیشرفتِ آموزش نبود. از نخستین مدرسه که در ایران به شیوه اروپائی بنیاد شد، یعنی دارالفنون، هم یاد کرده¬اند که در این جا از شاگردان شهریه نمی¬گرفتند (و ورود به آن شرایط دشواری نداشت).»/ فوُروکاوا، سال؟: 64.