نقاشی در مجمع الصنایع

نقاشی در ایران پیشینه ای کهن دارد. در عصر قاجاریه نقاشی دارای اهمیت و سبک خاصی شد. مکتب نقاشی قاجار به آثار نقاشی‌ای گفته می‌شود که در دورهٔ زند شروع شد و تا دورهٔ قاجار و کمی پس از آن امتداد یافت. شیوه این دوره سبکی منسجم و مکتبی متشکل در نقاشی ایران دارد که از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. مکتبی که تمامی ویژگی‌های موضوعی و کاربردی مکتب نقاشی را دارد. نقاشی قجری تلفیق ویژگی‌های هنر نقاشی سنتی ایرانی با عناصر و شیوه‌هایی از نقاشی اروپایی است. شیوه ای که در آن رد شیوه عهد صفوی و زندی را در خود دارد. تعلیم نقاش و پرورش هنر نقاشی بیشتر وابسته به دربار بود و شاهان و شاهزادگان مهم‌ترین سفارش‌دهندگان تابلوها و آثار هنری بودند. نقاشى جزو رشته هایی بود که در مجمع الصنایع ناصری فعال بود. در مراحل بعدی این مرکز از هدف اوليه خود دور و به يك مركز توليد آثار و مصنوعات هنرى تبدیل شد. برخى از رشته هاى داير مجمع الصنايع به دليل آنكه اقبال بيشترى به آنها مى شد از رونق برخوردار بودند. به عنوان مثال «…بر نقاشان كتاب الف ليلي بسيار جا تنگ مي باشد به واسطة آن كه نقاشي زياد شده و علاوه يك حجره هم به جهت مذهب و صحاف گرفته شد»(اقبال، 1327، 67-70) ( سعدونديان، 1380، 427-430) در این مرکز حجره اي به نقاشان اختصاص داشت که با 34 نقاش به مجلس سازي كتاب الف ليلي مشغول بودند. زنده ياد ايرج افشار گزارشى از تأثيرگذارى مكتب نقاشى مجمع الصنايع در جامعه تا هنگام برپايى وزارت صنايع مستظرفه به دست داده است(1383، 25-31 .) یکی از مشاغل مدرسه نقاشى و نیز تذهيب بود. برخی از تولیدات این مدرسه عبارتند از: «پرده شبيه همايوني در شكارگاه؛ ايضا تمثال مبارك دو پرده؛ پرده هاي نقاشي متفرقه و ساير تصاوير مختلفه». در حجرة ميرزا مصطفي؛«آيينه مصور مربع تذهيب شده؛ آيينة دستي مصور تذهيب شده؛ در حجرة ميرزا رضي مذهب؛ «جلد آلبوم عكس تذهيب كرده؛ قلمدان هاي تذهيب شده اعلي؛ در حجرة ميرزا آقاي نقاش؛«چرم براق طرز چرم فرنگي؛ پردة بزرگ نقاشي». (ايران، رجب1299ق، ش487، 3-2.)(مولف)