صحافی

در بارة سياست حمايت و ساماندهى حرف جديد و نتايج آن در دورة ناصرى اطلاعات اندكى در دست است. يكى از معدود آگاهى ها، به گزارش مربوط به برنامة حمايت از صحافى فرنگى، به عنوان حرفه اى متفاوت، مربوط است كه با وارسى آن مى توان پرتوهايى بر اين بحث افكند. در مورد فن صحافى فرنگى كه در دورة ناصرى ترقى كرد و شاهكارهايى از آن باقى است(افشار، 1378، 8 ،) سند ارزشمندى به تاريخ جمادى الثانى 1278ق. در دست است كه به برنامة آموزش و ترويج اين حرفه مربوط است و مانند دستورالعملى براى تعيين «قرار و مدار كار صنف صحاف فرنگى» به شمار مى رود. فرازهاى مهم اين سند كه منعكس كننده سياست كلان در اين زمينه مى باشد، چنين است: برنامه ريزى به منظور ساماندهى مكانى اعضاى يك صنف(مانند صحافى) در مراكز شهرى؛ تشويق سرمايه گذارى بخش خصوصى در تأسيس فضاهاى مناسب كسب و كار(بازار حرفه اى)؛[همچنين] مقرر شد اين صنف در تهران در بازار جديدى استقرار يابند كه حاج على تاجر اصفهانى ساخته بود (افشار، 1378، 9)؛سياست تخصص گرايى اهل حرف و پرهيز از كارهاى متفرقه، مانند منع صحافان از ساخت فانوس، فروش كاغذ،تذهيب(افشار،1378، 9-10 (يا منع ديگر حرف(كاغذ فروش و كتابفروش) از دخالت در كار صحافى؛ استاندارد سازى توليد كالا و تنظيم روابط مؤثر بين فروشنده و مشترى( از جمله بيست و چهار نمونه جلد در طرح ها و قيمت هاى مختلف تهيه و به صحافان داده شده بود تا با مشترى يكسان رفتار شود)(افشار، 1378، 9)؛ تأمين سرمايه لازم با عنوان قرض براى ارتقاى كسب و كار پيشه وران؛ توجه به تربيت شاگرد در حرف مختلف؛ انجام آزمايش براى انتخاب استادكاران زبده و تشويق آنان براى ارتقاى حرفه خود؛ برقرارى انحصار در توليدات يك صنف؛ و رواج جلد سازى فرنگى نزد صحافان ايرانى. نكته مهم در اين دستورالعمل آن است كه «…چون هدف از ساماندهى صنف صحاف اين است كه صحافى فرنگى در ايران رواج يابد»، بايد پنج نفر از استادكاران صحاف به «كارخانه صحافى مخصوص»آمده، صنعت جلد سازى فرنگى را آموخته و تكميل كنند». در چشم انداز اين برنامه آمده بود كه «…بايد اطفال را شهريه پرداخت تا اين حرفه را در كارخانة صحافى مخصوص آموخته و در كشور رواج دهند»(افشار، 1378، 9-12» .(كارخانة ِ صحافى مخصوص» مورد نظر همان مجمع الصنايع بودكه صحافى فرنگى در آن وجود مجمع الصنایع(تجربۀ نوگرایی در مشاغل کارگاه های سلطنتی دورۀ قاجار ) ۴۸ ۸۳ داشت.