دارالکتابه ناصری
عمادالکُتّاب نخستین آموزشگاه خوشنویسی تهران را سه سال پیش از ترور ناصرالدین‌شاه در خیابان ناصریه (ناصرخسرو) تاسیس کرد. وی اولین خوشنویسی است که کتابچه‌های رسم‌المشق یا رسم‌الخط را برای استفاده نوآموزان ابداع کرد که این ابتکار عمادالکتاب در رواج دوباره خوشنویسی پس از گسستگی زنجیره مکتب استادان قدیم بسیار موثر بود و نقشی قطعی در فراگیر شدن شیوه خوشنویسی کلهر که او دنبال میکرد داشت. او پس از کلهر نامدارترین خوشنویس معاصر است. به‌جز اواخر عمر که شغل درباری یافت و راحتی و آسایش را چشید، باقی عمر بر او سخت گذشت.
میرزا محمدحسین سیفی‌قزوینی (۱۳۱۵ -۱۲۴۰خورشیدی) ملقب به عمادالکتاب و از استادان خوشنویس خط نستعلیق در صدسال گذشته بود که پیرو و گسترش‌دهنده سبک و شیوه خاص میرزای کلهر است. پدرش قباله‌‌نویس و مادرش از سادات سیفی قزوین بود. مدتی نزد میرزا محمدعلی خوشنویس خط آموخت. بعد به عتبات رفت به سختی روزگارش می‌گذشت. عاقبت از تنگدستی به ستوه آمد و به ایران بازگشت. دو سال در تهران ماند وازدواج کرد. در سال ۱۲۷۱ خورشیدی در خیابان ناصرخسرو آموزشگاه خوشنویسی دایر کرد و اسم آن را «دارالکتابه» گذاشت. او از کاتبان وزارت انطباعات بود و نسخه‌ای از شاهنامه فردوسی را برای مظفرالدین‌شاه خوشنویسی کرد و به این مناسبت لقب «عمادالکتاب» گرفت. در انقلاب مشروطه به جرگه آزادی‌خواهان پیوست. وی ۷ سال معلم مشق احمدمیرزا (احمدشاه) شد و در دوره سلطنت وی، مدتی منشی وزارت داخله بود.
در سال ۱۲۹۵ عضو کمیته مجازات شد و در جریان محاکمه کمیته مجازات به ۵ سال حبس محکوم شد و تا سال ۱۳۰۰(۶۰سالگی) زندانی بود، سپس محکوم به توقف در قم شد، تا آنکه در سال ۱۳۰۴ در دفتر مخصوص رضا‌شاه به سمت فرمان‌‌نگار مشغول خدمت شد و مامور تحریر فرامین و نامه‌ها شد. عمادالکتاب، در سال ۱۳۱۳ به پاس خدمات صادقانه‌اش، موفق به دریافت نشان درجه یک فرهنگ از وزارت معارف (وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فعلی) و یک قطعه مدال نفیس از دربار رضا‌شاه شد. در دربار پهلوی سمت خوشنویس مخصوص داشت. او از نقاشی آب رنگ و سیاه قلم سررشته داشت و شعر هم می‌سرود. وی در ۷۵ سالگی در بیست و ششم تیرماه سال ۱۳۱۵ شمسی در تهران درگذشت و در امامزاده عبدالله شهرری دفن شد.
کمیته مجازات:
در سال ۱۲۹۵ عضو کمیته مجازات شد و بیانیه‌ها و شب‌نامه‌ها را او می‌نوشت. در جریان محاکمه کمیته مجازات به ۵ سال حبس محکوم شد.
«…عماد الکتاب نیز مانند علی‌اکبر ارداقی با معرفی کریم دواتگر وارد کمیته مجازات شد و به‌خاطر برخورداری از خط خوش کار نگارش بیانیه‌ها را به او سپردند.» (کمیته مجازات، عبدالله متولی، ص ۱۵۷).
وثوق‌الدوله در باره نقش عمادالکتاب گفت:
«… این چند تن آدمکش روی احساسات و عقاید شخصی خود دست به آدمکشی زدند و کمال‌الوزاره و عمادالکتاب که هر دو از عمال سفارت انگلیس بودند، ریاست آن گروه را به عهده گرفتند. چنان که بعدها در دولت من و در ایام حکومت و زمامداری من هیچ‌‌گونه اقدام شدیدی نسبت به کمال‌الوزاره و عمادالکتاب به عمل نیامد.» ماهنامه بهارستان. عمادالکتاب به توصیه ادوارد براون ایرانشناس از زندان آزاد شد. عیسی صدیق در کتاب یادگار عمر از این موضوع یاد می‌کند.
در بخشی از سریال تلویزیونی هزاردستان به کارگردانی علی حاتمی با نام کمیته مجازات جزئیات که با حقایق تاریخی دقیقا انطباق ندارد شخصیت «رضا تفنگچی» در این فیلم با بازیگری جمشید مشایخی آمیخته‌ای از شخصیت عمادالکتاب و کریم دواتگر در روایتی شخصی از نظر کارگردان است.
خوشنویسی:
در دوره قاجار با ظهور پدیده چاپ و چاپ‌سنگی و همچنین گسستگی ارتباط خوشنویسان با سلسله استادان قدیمی در خط ایرانی به‌ویژه نستعلیق نویسی تغییراتی حاصل شد.
از سده یازدهم هجری سیاه مشق نویسی از صورت یک تمرین ساده ابتدایی به مثابه زبان و بیانی تازه مطرح شد که در سده سیزدهم به اوج رسید. زبانی که به‌عنوان یک هنر ناب و فارغ از دغدغه انتقال ادبی مفاهیم و فقط با ایجاد زیبایی بصری تا به امروز تداوم یافته است. این هنر در دوره قاجار به‌‌دست هنرمندانی چون میرزاغلام‌رضا اصفهانی و میرحسین خوشنویس قله‌های هنر را درنوردید. در اواخر دوره قاجار جامعه گام‌های نخست حرکت به سوی مدرن شدن را طی میکرد. خوشنویسی هم به سمت هنرهای کاربردی رفت و تحول پیدا کرد. میرزا محمدرضا کلهر با نگارش روزنامه‌هایی چون شرف و شرافت و کتاب‌هایی چون فیض‌الدموع و سفرنامه‌های ناصرالدین‌شاه قاجار به خراسان نمونه‌هایی برای تمرین مشق در وسعت زیاد برای مشتاقان به‌جای گذاشت. از آنجایی که ارتباط خوشنویسان در اواخر دوره قاجار با سلسله استادان قدیمی قطع شده بود آثار چاپ شده محمدرضا کلهر سرمشق خوبی برای علاقه‌مندان به خط به شمار می‌‌رفت این شیوه تا همین دو سه دهه اخیر، شیوه رایج و مطلوب خوشنویسان معاصر بود.
پس از کلهر عمادالکتاب از آثار او مشق کرد و این شیوه را رواج داد. عمادالکتاب آخرین حلقه از سلسله استادان پیشین در خط است که از او «آداب المشقی» باقی ماند و همین او را به سلسله خوشنویسان معاصر متصل کرد. آثار بسیاری از او باقی است. وی شاگردان بسیاری داشت، از جمله علی‌منظوری، ملک‌الخطاطین، حسن زرین‌خط، علی‌اکبر کاوه، ابراهیم بوذری و … او کتابت بسیار نفیس شاهنامه فردوسی معروف به «امیربهادری» را به چاپ رساند. کتابت سیاحت نامه استانلی به آفریقا، کتابت نامه دانش وران ناصری در ۱۳۱۸ قمری، کتابت ترجیع‌‌بند هاتف‌اصفهانی، کتابت اوصاف‌الاشراف و نوشتن کتیبه‌های اطراف صحن خانقاه و مقبره صفی‌علی‌شاه و حدیث (ولایت علی‌بن ابی‌طالب … الخ) در حضرت عبدالعظیم مقابل صحن حمزه بن‌موسی بن جعفر(سلام الله علیهم) و کتیبه سردر ورودی بیمارستان فیروزآبادی در شهر ری و غیره از آثار شیوه‌ای اوست. قطعات و مرقعات بسیار باارزشی از عمادالکتاب در موزه‌ها و مجموعه‌های خصوصی و دولتی ایران و سایر کشورهای جهان نگهداری می‌شود.
