كه هم اكنون در مركز شهر تهران واقع است، كهنسال‌‌ترین ورزشگاه تهران حتى ایران مى‌‌باشد. تا پیش از این‌‌كه شهر تهران گسترش یابد، امجدیه باغى وسیع بوده كه در شمال شهر قرار داشت و پس از توسعه تهران مضاف به شهر گردید. / اسامى دهات كشور، ج 1، ص 236.

 

 سردر بسیار باشكوه و زیبایى رو به میدان قدیم نقاره خانه (میدان فعلى تخت مرمر) واقع بود كه از آثار دوره ناصرى و به نام عالى قاپو شهرت داشت. در سال 1309 خ. آن را خراب كردند تا بناى جدید احداث گردد. از عالى قاپوى تهران كاشى‌‌هاى صحنه جنگ دیو با رستم باقى ماند كه در انبار اداره بیوتات نگهدارى مى‌‌كردند تا این‌‌كه در سال 1314 خ. هنگامى كه ساختمان ورزشگاه امجدیه را احداث مى‌‌كردند لوحه كاشى مزبور كه به امضاى محمد قلى شیرازى و مورخ به سال 1273 ق. است، بر دیوار روبه‌‌روى مدخل اصلى ورزشگاه نصب كردند. / آثار تاریخى تهران، ص 117.

 امجدیه منسوب به امجدالوزاره است.

 در بیستم خرداد 1320 ش. آیین گشایش استخرهاى شناى ورزشگاه شماره یك امجدیه انجام یافت.» / تاریخ عمومى تهران، ص 184.

 روزنامه‌‌هاى سال‌‌هاى 1313 و 1315 گزارش‌‌هایى از برنامه احداث چهار ورزشگاه در شمال، جنوب، شرق و غرب تهران آن روز دارند كه از طرف وزارت معارف در دست اقدام است و به ورزشگاه‌‌هاى نمره یك، دو، سه، چهار و پنج معروفند. ورزشگاه نمره یك كه در شمال شهر قرار داشت به دلیل مجاورت با باغ امجدیه بعدها به همین نام معروف شد.

 «ساختمان عمارت زمین نمره یك واقع در خیابان عباس آباد بیرون دروازه دولت به منظور مسابقه‌‌هاى ورزشى از سال 1313 شروع شده در سال‌‌هاى 1314 و 1315 محصور و عمده سفت كارى آن انجام گردیده است. پله‌‌هاى اطراف آن گنجایش 52 هزار تماشاچى را دارد. فعلاً مشغول ساختمان عمارت غربى و لژها و پوشش سقف آن مى‌‌باشند. در سمت شمال استخر شنا و در قسمت غربى زمین‌‌هاى متعدد جهت تنیس و بسكتبال و در وسط این ساختمان میدان وسیعى براى فوتبال آماده شده است. مهندسین آن آقایان ماركف و سعید مى‌‌باشند.» / تاریخچه ساختمان‌‌ها و تعمیرات معارفى و اوقافى، 1315.

 

 

محمدرضا پهلوی در امجدیه

 بناى ورزشگاه امجدیه (1313 ش.)، عمارت غربى و محل لژها و مجموعه سردر ورودى روبه‌‌روى آن، شاخص‌‌ترین بناهاى ورزشگاه امجدیه محسوب مى‌‌شوند. اطراف زمین فوتبال توسط سكوهایى در نُه ردیف با ارتفاعى كمتر از لژها احاطه شده است. دو برج آجرى بلند در دو طرف دو اتاقك، دروازه ورودى امجدیه را در غرب مجموعه تشكیل مى‌‌دهد. برج‌‌ها به آرامى و در چهار مرحله در ارتفاع، كمى جمع شده و عقب نشسته‌‌اند. نماى چهار جانبه آن‌‌ها شیارى از آجر مجوف دارد. همچنین در گوشه‌‌ها، لبه‌‌هاى عقب نشسته و لبه بام برج‌‌ها از تزیینات آجرى استفاده شده است. عمارت غربى داراى دو برج با ویژگى‌‌هایى مشابه با برج‌‌هاى ورودى است با این تفاوت كه لبه‌‌هاى آن‌‌ها جرزهایى برآمده دارد.

 معبرى با طاق‌‌هاى قوسى از زیر آن‌‌ها به زمین فوتبال راه مى‌‌برد. بین دو برج این عمارت، لژ اصلى قرار دارد كه با سه دهانه قوسى به محور ورودى متصل مى‌‌شود. بدنه آجرى در طرفین برج‌‌ها تداوم دارد. پنج بازشو با قوس‌‌هاى تیز در هر طرف تعبیه شده كه هر یك توسط پنج بازشوى مجوف آجرى و دایره شكل در بالا تزیین شده است. مجموعه بناها حول محور متقارنى شكل گرفته كه از ورودى تا عمارت غربى ادامه دارد و تماماً از آجر ساخته شده و از كتیبه‌‌هاى كاشى در چند مورد محدود استفاده شده است.

 

 

 

 

 ساختمان عمارت غربى و ورودى امجدیه از جمله آثار ماركف است كه شكوه و عظمت اساطیرى و باستانى را القا مى‌‌كند. تكرار چهار برج در اطراف محور ورودى‌‌ها، طرح احجام مرتفع و وزین برج‌‌ها كه با استفاده از آجر تأكید مضاعفى یافته‌‌اند و نیز استفاده از سطوح وسیع آجرى در ایجاد این فضا مؤثرند. این ساختمان‌‌ها با وجود استفاده از مراجع خارجى، به سلیقه زمانه خود یعنى توجه به معمارى دوره باستانى ایران، نزدیك است. ماركف در طرح این بنا شیوه‌‌اى از معمارى آرت‌‌دكور را به كار برده كه همزمان در سایر نقاط دنیا مورد استفاده قرار مى‌‌گرفته است. در این شیوه او عمدتاً متوجه مراجع غیرایرانى بوده و وجود معدود كتیبه‌‌هاى كاشى، در این رابطه استثناء محسوب مى‌‌شود. / معمارى ماركف، ص98.

 

 

ورودی امجدیه

 

 بجاست اشاره شود در نقشه تهران چاپ شده در سفرنامه عراق عجم ناصرالدین شاه در موقعیت باغ امجدیه باغى ترسیم شده كه با نام «فخرالدوله« ثبت است. باغ امجدیه بدان روزگار در جنوب غربى باغ پراتیوا قرار داشت.

 یحیى ذكاء هم درباره نصب كاشى صحنه پیكار رستم با دیو سفید مى‌‌نویسد: «دیوار پشت سردر (درب سعادت) در سمت حیاط تخت مرمر با كاشى‌‌هاى رنگین صحنه پیكار رستم و دیو سفید تزیین گردیده بود. به سال 1309 ش. هنگامى كه سردر را منهدم ساختند، اداره بیوتات سلطنتى، این كاشى‌‌ها را نگهدارى كرده در سال 1314 ش. هنگام ساختمان ورزشگاه امجدیه آن‌‌ها را در بالاى دیوار مدخل ورزشگاه مزبور كار گذاشتند و در سال‌‌هاى اخیر كه آن بنا را نیز به شكل دیگرى در آوردند، همان كاشى‌‌ها را در دیوار داخلى سرسراى جایگاه مخصوص، نصب كردند. این كاشى‌‌ها داراى رقم محمدعلى شیرازى و تاریخ 1273 ق. مى‌‌باشد و ناگفته پیدا است كه ربطى به كاشى‌‌هایى كه سابقاً سروان كپل در میدان ارگ دیده بود ندارد. / تاریخچه ساختمان‌‌هاى سلطنتى، ص 34.

ارسال دیدگاه

ایمیل شما نمایش داده نخواهد شد.