یا تاریخ معجم یا المعجم فی تاریخ ملوک العجم کتابی درسی به فارسی، با محتوای تاریخی، مشتمل بر تاریخ ایران پیش از اسلام، تألیف شرف‌الدین قزوینیاست. مولف این کتاب را به نام نصرت الدین احمدبن یوسف شاه، نهمین اتابک از اتابکان لر بزرگ، در ۶۵۴ ق به منظور «بیان اخبار ملوک ماضیه » تألیف کرده‌است. بخش اصلی تاریخ معجم ۲۶ باب است که هریک به نام یکی از پادشاهان است و مشتمل است بر پادشاهان کیانی، دارا (داریوش سوم)، اسکندر و پادشاهان ساسانی تا پایان حکومت انوشیروان.
معجم البلدان
نثر تاریخ معجم مصنوع و متکلف و مطالب تاریخی آن بی‌اعتبار است. نسخه‌های متعددی از این کتاب در کتابخانههای ایران، قاهره، لاهور، بریتانیا و سن پترزبورگ موجود است. این کتاب نخستین بار در تبریز در ۱۲۵۹ و سپس در تهران در ۱۲۶۷( روزنامه وقایع اتفاقیه، ج ۱، ش ۳۳، ص ۱۷۰) چاپ شد. کتاب تاریخ معجم بسیار معروف بوده و در مدارس تدریس می‌شده‌است./ فرهنگ ادبیات فارسی، محمدشریفی، محمد‌رضا جعفری، نشر نو و معین، ۱۳۸۷.
