استخر باغ‌‌شاه

پس از احداث باغ‌‌شاه در محل میدان اسب دوانى در حكومت ناصرالدین شاه در مركز آن استخرى بزرگ بنا شد كه در وسط آن جزیره‌‌اى و در آن جزیره مجسمه ناصرالدین شاه نصب شد. ! باغ‌‌شاه.

 استخرهاى تهران قدیم – كه شرح هر یك در عنوان خود مى‌‌آید:

 استخر آقا رفیع (امامزاده قاسم).

 استخر باغ آهنگرها (امامزاده قاسم).

 استخر باغ انجیلى (امامزاده قاسم).

 استخر اندرون (یوسف آباد).

 استخر باغ بالا (یوسف آباد).

 استخر باغ ذكاءالسلطنه (امامزاده قاسم).

 استخر باغ سلیمان (پونك).

 استخر باغ عزیزخان خواجه (حصار بوعلى).

 استخر باغ مجدالدوله (امامزاده قاسم).

 استخر باغ ملك (امامزاده قاسم).

 استخر باغ نو ارباب خلیل (كن).

 استخر بزرگ (پونك).

 استخر بزرگ (اقدسیه).

 استخر بهجت آباد.

 استخر پایین باغ صاحبقرانیه.

 استخر جلو خان (یوسف آباد).

 استخر جلو مهمان‌‌خانه قلعه ارمنى (ونك).

 استخر حاج سید حسن دركه‌‌اى (اوین).

 استخر حصار بوعلى (معروف به سر آسیاب).

 استخر حیدرى.

 استخر دره سنجك (پونك).

 استخر سپهدار (تیغستان، زرگنده).

 استخرِ قصرِ محمدیه.

 استر قلعه (یوسف‌‌آباد).

 استخر قلعه ارمنى (كن).

 استخر قلمستان (یوسف‌‌آباد).

 استخر كاشى‌‌كارى (امیرآباد).

 استخر كلاه فرنگى (یوسف آباد).

 استخر لت مارد (كن).

 استخر لوركان (كن).

 استخر محمودیه.

 استخر منظریه.

 استخرهاى واریش.

 استخر و عمارت دروس.

 استخرهاى باغ بالاى ونك.

 استخرهاى یوسف آباد. / جغرافیاى تاریخى شمیران، ج 2، ص 1142.

 استخر امیرآباد كه در دوران جنگ جهانى دوم به دست آمریكایى‌‌ها ساخته شد

  در تهران استخرهاى شنایى بود كه آن را چال حوض مى‌‌گفتند و بیشتر حمام‌‌هاى قدیم چالِ حوض داشتند. از آن جمله حمامِ نظام‌‌الملك، حمامِ سنگلج، حمامِ قیصریه و غیره كه ازنظر چالِ حوض مثل حمام‌‌هایى كه امروزه وان دارند خیلى مشهور بودند. چالِ حوض، استخر سرپوشیده‌‌اى بود كه عمق آن گاه تا ده متر هم مى‌‌رسید و عرض و طول آن هم در همین حدود بود. در ورودى چالِ حوض مثل در زورخانه كوتاه و پست بود تا آن‌‌جا كه هر آب‌‌باز و شناگر ناچار بود خم بشود و توى چالِ حوض برود. پهلوان‌‌هاى قدیم این قبیل جاهاى ورزشى را مانند معبد مقدس مى‌‌دانستند و معتقد بودند كه هر كس به آن‌‌جا وارد مى‌‌شود، باید تعظیم كند. به هر حال دور تا دور چالِ حوض براى تماشاچیان و یا استراحت آب بازان درگاه‌‌هایى ساخته بودند و چندین تیر محكم به عرض چالِ حوض كار مى‌‌گذاشتند و به بعضى از این تیرها زنجیر و طناب‌‌هاى محكم مى‌‌بستند. آن روزها كه مایو رسم نبود، بعضى از آب بازها با تنكه زورخانه به چالِ حوض مى‌‌آمدند. بعضى هم لنگ را تا زانو مى‌‌بستند و دامنه آن را به طرف بالا محكم گره مى‌‌زدند.

 چالِ حوض بازى در تابستان بیشتر معمول بود؛ اما در سایر فصول هم درِ چالِ حوض باز بود، چون در نتیجه مجاورت با هواى حمام و خزانه آب گرم، آبِ چالِ حوض آن‌‌قدرها سرد نبود.

 مبتدیان نخست روى دست شناگران در خزانه آب سرد یا آب گرم شنا مى‌‌آموختند، بعد كم‌‌كم آن‌‌ها را داخل چالِ حوض مى‌‌آوردند. باز هم در آن‌‌جا ابتدا روى دست به آن‌‌ها شنا یاد مى‌‌دادند تا به تدریج فنون شناورى مانند پشتك زدن، شیرجه زدن، زیر آبى رفتن و امثال آن‌‌ها را یاد مى‌‌گرفتند و در زمره شناگران درمى‌‌آمدند و همین‌‌كه شناگر از كلاس چالِ حوض فارغ مى‌‌شد، به استخر مى‌‌آمد و در آن‌‌جا هنرنمایى مى‌‌كرد.