اِسماعیل اَدیب خوانساری (۱۲۸۰ – ۱۳۶۱) نخستین خواننده مرد در رادیوی ملی ایران بود.از۱۶ مهر ماه ۱۳۰۹ در بلدیه تهران استخدام شد.
در سال ۱۳۱۹ وقتی برای نخستین بار در ایران رادیو ملی تاسیس شد، سی‌ونه ساله بود به عنوان نخستین خواننده مرد رادیوی ملی ایران، به رادیو دعوت شد. او در آن دوره با نوازندگانی چون ابوالحسن صبا، علی اکبر شهنازی، حسین یاحقی، مهدی خالدی و مرتضی محجوبی همکاری می‌کرد.
خوانساری فرزند یک روحانی و خوشنویس برجسته به نام میرزا محمود بن ابی القاسم الخوانساری و شاگرد عندلیب گلپایگانی (تولایی)، سید رحیم اصفهانی، حبیب شاطر حاجی، نایب اسدالله (و غیرمستقیم: طاهرزاده) بود.
آثار او در صفحات گرامافون ۷۸ دور(صفحات سنگی)، آثار رادیویی، آوازها و تصانیف همراه با ساز و ارکستر و تعداد بیشماری ضبط‌های خصوصی و خانگی به‌جا مانده‌است.
آثارش را می شود به چهار دوره تقسیم کرد: ۱. توسط کمپانی هیزمسترزویس، تهران، زمستان ۱۳۰۶ ش. ۲. توسط کمپانی هیزمسترزویس، تهران، تابستان ۱۳۰۸ ش. ۳. توسط کمپانی بایدافون، تهران، اوایل ۱۳۰۹ ش. ۴. توسط کمپانی هیزمسترزویس، تهران، ۱۳۲۶ ش. آثار ضبط شده ادیب خوانساری موجود در آرشیو رادیو، توسط مشیر همایون شهردار، رییس وقت موسیقی رادیو به دلیل کدورت قدیمی با وی پاک شد و از بین رفت. آثاری که از این استاد بزرگ باقی مانده، ضبط‌های خصوصی و خانگی و ردیف آوازی وی است که در سالهای کهولت او ضبط شده و به جا مانده‌است.جمله زیر نقلی است از ادیب خوانساری:
روزگاری، زندگی‌ام را به پای هنر قربانی کردم و حالا زندگی‌ام دارد هنرم را قربانی می‌کند.
منابع:
ادیب خوانساری، آوای جاویدان در موسیقی ایران، شیرین ادیب، آوای هنر و اندیشه، ۱۳۸۵ .
بروشور آلبوم‌های صوتیادیب خوانساری، مجموعه آثار ۱، ۲، ۳ و ۴
مجلۀ موسیقی ایرانیان، بازدید: اکتبر ۲۰۰۸.
برنامۀ آوای ایرانی شبکه چهار صدا و سیمای ایران.
