این محل یك آبادى كوچك و جزو حومه شمیران است و در ده كیلومترى مشرق تجریش، نزدیك سوهانك قرار دارد. محلى است ییلاقى. سكنه دائمى آن در فرهنگ جغرافیایى ایران شش تن و در فرهنگ آبادى‌‌هاى كشور شانزده تن ذكر شده است. در آن‌‌جا، سیب، به، گیلاس، بادام و گردو به دست مى‌‌آید.
اعتمادالسلطنه: «احتسابیه را جناب جلالت‌‌مآب آقارضا اقبال‌‌السلطنه وزیر قورخانه مباركه آباد كرده است.»
احتسابیه در شمال حدیقه و مشرق فیروزآباد شازده مشتى (شاهزاده مشهدى) است. دره احتسابیه جزو خاك سوهانك است. این دره را محلى‌‌ها «خرگوش نو» (به كسرِ شین) مى‌‌خوانند.
این اراضى و باغ بعداً در مالكیت تقى خان احتساب الملك (متوفى 1306 ش.) درمى‌‌آید. احتساب الملك و محمدباقر خان اعتمادالسلطنه پسران عبدالعلى خان ادیب‌‌الملك هستند و ادیب الملك یكى از پسران حاجى على خان اعتمادالسلطنه است. در این زمان است كه نام این محل منتسب به احتساب‌‌الملك «احتسابیه» شده است. اراضى احتسابیه پس از فوت احتساب الملك به محسن مقدم رسید و او براى خرج سفر اروپا آن‌‌جا را به سهام‌‌السلطان بیات فروخت. سهام‌‌السلطان احتسابیه را به چند شریك یهودى و بهایى فروخت. اینان دیوار عظیمى دور این محوطه كشیدند و چنان‌‌كه در محل معروف بود، بهاییان مى‌‌خواسته‌‌اند در آن‌‌جا دانشگاهى بسازند. هنوز این دیوار در دامنه كوه باقى است.
بهایى‌‌ها بیشتر اراضى غرب سوهانك و شرق دره ازگل را خریدارى كردند و در حدیقه هم ظاهراً مى‌‌خواسته‌‌اند حظیرة القدس بسازند.
بالاى دره خرگوش نو قنات و اراضى دیگرى به نام حیدرآباد است. این اراضى را حیدرخان كه پیشكار احتساب الملك بود آباد كرد و به نام خود نامید.
دره دیگرى از اراضى سوهانك را كه معروف به «گل كهریز« بود، محمدباقر خان اعتمادالسلطنه خریدارى كرد و آن را آباد نمود و محل تابستانى و تفریحى خود كرد. پس از فوت او میان اولادش تقسیم شد و هنوز هم قسمت عمده آن در دست نوادگان اوست.
سرنو، از مزارع و باغ‌‌هاى احتسابیه است. (نو به دره‌‌هاى كم عمق اطلاق مى‌‌شود).
باغ انگورى نیز جزو اراضى احتسابیه به شمار مى‌‌آید. / تاریخ قسمت شمالى تهران،ص 21؛ جغرافیاى تاریخى شمیران، ج 1، صص 4 3 و 146؛ فرهنگ جغرافیایى ایران؛ فرهنگ آبادى‌‌هاى كشور.
احتسابیه (اداره) – در دوره ناصرالدین شاه نهادى به نام اداره احتسابیه كه گاه مستقل و گاه مُنظَم به نظمیه بود، تشكیل شد كه وظایف كاركنانش جلوگیرى از تجاوز و نیرنگ در كسب (گران فروشى و كم فروشى) و نظایر آن بود كه در این راه مسافرت‌‌هاى ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه و آگاهى یافتن آن‌‌ها از نحوه اداره شهر در اروپا بى‌‌تأثیر نبود كما این‌‌كه بعدها این نهاد سامان بهترى یافت.
در شانزدهم ذیقعده سال 1295 ق. نخستین تابلوى شهربانى تهران بالاى سر در عمارتى واقع در میدان توپخانه (محل اداره پلیس تا پیش از انقلاب و ایستگاه مترو فعلى) نصب گردید.
عنوان این تابلو: «اداره جلیله پلیس دارالخلافه و احتسابیه» بود و در ابتداى امر اداره جدید وظایف شهربانى و شهردارى را توأمان به عهده داشت و زیر نظر كامران میرزا حاكم تهران بود و مدتى «كنت دومونت فرت« رئیس این اداره بود. / تاریخ هفتاد ساله پلیس ایران، ص 14.
وظایف اداره احتسابیه به معناى شهردارى امروز، در تهران قدیم به تناسب نیازهاى شهرى آن روز بوده است. وظایفى از قبیل نظافت، انتقال زباله و خاكروبه به خارج از شهر، نگهدارى از جوى‌‌ها به خصوص در زمستان‌‌ها و هنگام بارندگى، سنگفرش كوچه‌‌ها و معابر، رسیدگى به امور كسبه نظیر گران‌‌فروشى و كم فروشى و دیگر خدمات شهرى پایتخت.
تا قبل از حكومت ناصرالدین شاه بحث و گفتگویى از احتسابیه نبود، در دهه اول سلطنت او نیز كلانتر تهران علاوه بر وظایف اصلى‌‌اش كه تأمین نظم و امنیت مردم بود، خدمات شهرى مزبور را هم بر عهده داشت. اما در سال 1275 ق. براى اولین بار امور خدمات شهرى دارالخلافه تهران به عهده محمودخان احتساب آقاسى واگذار گردید و در سال 1281 ق. این سمت را به چراغعلى خان سراج الملك سپردند.
سراج الملك پس از این‌‌كه به سمت رئیس احتسابیه تعیین گشت چون دید سنگفرش كوچه‌‌ها خراب شده و در زمستان‌‌ها عبور و مرور مردم در معابر مشكل است اهالى شهر را واداشت تا سنگفرش مقابل خانه‌‌هاى خود را تجدید نمایند و جوى آب را تعمیر و زباله خود را به خارج از شهر منتقل كنند. همچنین دستور داد تا مالكین منازل هر روز مقابل خانه‌‌هاى خود را جارو و آب‌‌پاشى كنند.
در سال 1286ق. ناصرالدین شاه طى فرمانى على خان امین حضور را به سمت اداره احتسابیه منصوب كرد. خلاصه‌‌اى از فرمان مزبور بدین شرح است: «… اولاً، شهر و اطراف شهر و محلات اندرون و بیرون كلاً باید پاكیزه باشد و ابداً زبیل و كثافات از هر جور و قسم نباید در كوچه‌‌ها و معابر و پس كوچه‌‌ها و غیره دیده شود.
ثانیاً، شهر و محلات بیرون و اندرون كه عبارت از خانه و دكان و حمام و مستغلات و كاروانسرا و محوطه و میدان است هر یك از این بناها صاحبى دارد، هر صاحب خانه و مستغل و غیره مجبور است… نظافت كند.
ثالثاً، قرارى بدهد كه آب هایى كه از كوچه‌‌ها و غیره جارى است كوچه را كثیف و لجن نكند كه به آن واسطه عفونت در هوا ظاهر شود و آب انبارهاى شهر را ماهى دو مرتبه خالى كرده و عوض كنند و آب تازه بیندازند.
رابعاً، اگر سقف كوتاهى و دیوار خرابه‌‌اى یا سقف خرابه شكسته یا كوچه خرابى و محل خرابى ملاحظه كند، همه را بالمره از بیخ و بن خراب كرده و صاحب و مالكش را مجبور كند كه در نهایت خوبى و پاكیزگى بسازد و اگر خالصه باشد دیوان مى‌‌سازد.
خامساً، در هر مكان كه لازم باشد دیوارى تعمیر شود یا درى به كوچه‌‌اى گذاشته شود كه مانع از چشم‌‌انداز جاهاى كثیف باشد به معمارباشى بگوید به مجرد اعلام امین حضور بسازند و به تعویق نیندازند.
سادساً، شتر و خر و سایر حیوانات باردار و غیر باردار كه از كوچه‌‌ها و كاروانسراها و میدان‌‌ها و غیره عبور مى‌‌كنند و بار مى‌‌برند و مى‌‌آورند نگذارند بى‌‌سبب و جهتى در كوچه‌‌ها و غیره معطل بایستند یا در وسط كوچه و شاهراه و غیره بخوابانند…
سابعاً، هر جا خاكروبه و زبیل زیاد و تل باشد حكماً در حریم و در خانه و مستغلات هر كسى باشد مجبور كند بردارند و مفقودالاثر نمایند و اگر در حریم دیوانى باشد باركش‌‌هاى دیوانى بردارند.
ثامناً، رختشوى‌‌خانه‌‌ها كه در شهر و خارج و مبال‌‌ها و قبرستان‌‌هایى با دیوار در خارج شهر كه با اطلاع حكیم باشى تولوزان قرار شده بسازند از حالا برآورد خرج آن‌‌ها و نقشه و مكان آن‌‌ها را معین كنند…
تاسعاً، كل ریكاها و الاغ‌‌هاى باركش دیوانى و عمله‌‌جات این‌‌ها ابواب جمع امین حضور باید باشد كه به كار وادارند و اگر الاغ باركش و عمله كم باشد دیوان باز هم هر قدر لازم باشد مى‌‌دهد.
عاشراً، مراقب باشند بعد از این‌‌كه در حریم كوچه‌‌ها و معابر سكویى و دكانى پیش نیاورند و از معابر ندزدند و هر كس این عمل كرده باشد خراب كرده به معبر بدهند…
هر بنا كه ساخته مى‌‌شود، خوش منظر باشد. در شهر مرده دفن نكنند. در خارج شهر دفن كنند.
امین حضور مأمور است كه بدون ملاحظه از احدى این احكامى كه در تمیزى و پاكیزگى شهر صادر شد به عمل آورده والا مورد مؤاخذه شدید خواهد شد. سنه 1286ق.». / روزنامه دولتى، ش 638.
در كتاب المآثر والآثار بعد از امین حضور، میرزا حسن احتساب الملك به عنوان رئیس احتسابیه تهران معرفى شده كه اطلاعاتى راجع به اداره احتسابیه در این دوره به دست نمى‌‌دهد.
در دوران وزارت میرزا محمود در كتاب شرح زندگانى من اوضاع احتسابیه چنین شرح داده شده: «… در زمان برادرم، میرزا محمود وزیر این كار به یكى از مقدم‌‌ها مى‌‌رسد. اداره این كار را احتساب و آقاى مقدم را احتساب‌‌الملك ملقب مى‌‌كنند و از این تاریخ به بعد، عمله این كار هم به اسم عمله احتساب موسوم مى‌‌شوند. دستورى هم به اسم تنظیفات حسنه براى پاكیزگى كوچه‌‌ها و مجراى آب‌‌ها و وظایف مأمورین احتساب نوشته شده و كار تا حدى سر و صورت ادارى به خود مى‌‌گیرد، ولى این اداره احتساب قسمت رسیدگى و مجازات خلاف‌‌هاى شهرى را از دست داده و كارش به نظارت در ساختمان‌‌هاى شهرى و جلوگیرى از تخطى دكان‌‌دارها در معابر و سایر كارهاى شهرى منحصر مى‌‌گردد.
این اداره داراى دو شعبه بوده، یكى احتساب و دیگرى تنظیف و هر یك عده‌‌اى نایب و فراش در تحت امر خود داشتند. به علاوه شعبه تنظیف عده‌‌اى هم سقا، براى آب پاشى و در حدود یكصد الاغ براى خاكروبه كشى داشت كه در موارد لازم، خیابان‌‌هاى حول و حوش عمارات سلطنتى را با مَشك آب پاشى كنند و زباله حرم‌‌خانه و ادارات دولتى را به وسیله این حیوانات به خارج شهر ببرند.
خاكروبه خانه‌‌ها باید به خرج خود خانه‌‌دارها به خارج شهر حمل شود واین كار به وسیله الاغ‌‌دارها و اگر كم بود خاكروبه‌‌كش‌‌ها كار خود را عرضه مى‌‌كردند و اگر صاحب‌‌خانه غفلتى در اداى این وظیفه مى‌‌نمود، به وسیله مأمورین تنظیف یادآورى مى‌‌شد و كار صورت مى‌‌پذیرفت.
یك نیمه شعبه‌‌اى هم در قسمت تنظیف براى روشنایى بود، چون در میدان توپخانه و ارگ به فاصله هر بیست سى قدم، پایه چراغ و بالاى آن فانوس شیشه‌‌اى و در خیابان‌‌هاى باب‌‌همایون و الماسیه و در اندرون و لاله زار و علاءالدوله از همین فانوس‌‌ها نصب بود كه مواظبت نفت‌‌گیرى و روشن كردن این چراغ‌‌ها هم بر عهده این نیمه شعبه محول بود، ولى نور این چراغ‌‌ها به قدرى كم بود كه به ده قدمى پایه چراغ نمى‌‌رسید.» / شرح زندگانى من، ج 3، ص 231.
در سال 1297 ق. كنت دومونت فرت رئیس پلیس تهران داوطلب شد با دریافت سالیانه پانزده هزار تومان ضمن حفظ سمت خود امور مربوط به احتسابیه را اداره كند. ناصرالدین شاه ]به[ محمدحسن خان اعتمادالسلطنه گفت براى انجام این كار پنج هزار تومان پیشنهاد دهد تا شاه اداره احتسابیه را به او محول نماید و بدین ترتیب از آن پس اعتمادالسلطنه علاوه بر مشاغل خویش این سمت را نیز عهده‌‌دار شد. / روزنامه خاطرات اعتمادالسلطنه، ص 138.
فرمان انتصاب و وظایف محوله خدمات شهرى دارالخلافه ناصرى به اعتمادالسلطنه به شرح زیر است: «اداره تنظیفیه و احتسابیه دارالخلافه باهره كه از امور و مهام معظمه بلدیه است بر حسب اراده خاصه علیه همایون علاوه بر سایر مشاغل و خدمات به عهده كفایت و مراقبت صنیع‌‌الدوله مرجوع شد…» / روزنامه ایران، ش 421.
كامران میرزا نایب‌‌السلطنه در اجراى دستخط شاه دستورالعمل مفصلى درباره وظایف اداره احتسابیه به اعتمادالسلطنه ابلاغ نمود:
«… اولاً، هر چه از دیوارها كه به میل صاحب‌‌خانه تجدید مى‌‌شود یا جاهاى معیوب كه احتساب شهر خرابى و مرمت آن را لازم مى‌‌داند باید طاق نماسازى شده و تدریجاً همه دیوارهاى شهر طاق‌‌نماسازى شود. سنگفرش كوچه‌‌ها نیز حد خانه و سهم ملك هركسى است باید صاحب آن را با قید التزام مأمور و مكلف به ساختن و مرمت آن داشت و پس از اتمام تحویل اداره احتسابیه بدهند كه حفظ كند.
ثانیاً، مجراى آب خانه را… بسازند و هر صاحب خانه كه نسازد آب به او داده نشود.
ثالثاً، خاكروبه و خاكستر و كثافاتى كه در خانات… جمع شده است مجبور داشت… پاك كرده…
رابعاً، خاكروبه‌‌هایى كه در بعضى اراضى… ریش سفیدان آن محله و یا صاحب ملك باید تكلیف و قدغن نموده پاك نمایند… از كثافات محفوظ دارد.
خامساً، باید رختشوى‌‌خانه ساخته شود لیكن به مردم محله نمى‌‌توان تحمیل كرد، بلكه از وجوه دیوانى باید ساخت، عجالتاً یكى به طور نمونه، اداره احتسابیه باید بسازد…
سادساً، اگر كسى بخواهد شارع عام را ضبط كند و ملك خود را اگرچه به قدر شبرى (وجبى) باشد به شارع و معبر عام بسط و تجاوز دهد باید اداره منع نماید… فى جمادى‌‌الثانیه لوى‌‌ئیل 1297.
صورت رقم دویم در تقسیم میاه دارالخلافه باهره معتمدالسلطان صنیع‌‌الدوله بر حسب اراده همایونى روحنافداه و تصدیق وزرا و اعضاى مجلس محترم شوراى كبرى تقسیم میاه دارالخلافه مباركه ناصرى و اداره قنوات شهر از وقفى و غیر وقفى كه مربوط به اداره احتسابیه… به عهده كفایت شماست.
قنات حاجى علیرضا، رشته قنات مرحوم نظام‌‌الدوله مشهور به حاجى شهاب الملكى، رشته قنات حاجى محمدعلى معروف به امین الملكى…
اولاً، میراب و سایر مأمورین و عمله قنوات، چون از این تاریخ به بعد مواجب و ممر معاش مخصوص خواهند داشت، بر خلاف سنوات سابقه دیگر حق تعارف و توقع از شاربین محال نخواهند داشت.
ثانیاً، باید ثبت اسامى بیوت و حمامات و خانات و باغ و كارخانه و مساجد و هرگونه مكانى كه حق آب از هر قناتى دارد و در تحت آن واقع است میراب و مأمورین آن قنات برداشته صورت صحیحى به اسم مالك و مستاجر و قدر شرب هر یك به اداره بسپارند.
ثالثاً، مالك و مستاجر امكنه شاربه از هر قنات صورت حال و اندازه شرب خود را به میراب‌‌ها باید بسپارند.
رابعاً، نهایت دوره گردش آب در تابستان ده روز و در سایر فصول… اقتضاى كم و زیاد آب باید بوده باشد.
خامساً، مجراى آب‌‌ها قبل از اجراى آب باید به دقت تمام از هرگونه كثافات… پاكیزه باشد.
سادساً، هر مجراى آبى كه مضر توسعه راه و تنظیف شوارع بوده باشد… میراب‌‌ها به چنین اشخاص آب ندهند.
سابعاً، كثافت رطب و یابس میان جوى آب ریختن و كهنه و لته شستن را باید بالمره قدغن اكید و منع شدید كرد…
ثامناً، هر در خانه و هر محل و مكانى باید نمره معینى… داشته باشد.
تاسعاً، اختیار جمیع میراب‌‌ها با اداره احتسابیه و تنظیفیه است. فى شهر رجب المرجب لوى ئیل 1297ق.» / روزنامه ایران، ش 421.
در پى ابلاغ این دستورالعمل، اعتمادالسلطنه مقررات جدید اداره احتسابیه و تنظیفیه دارالخلافه را به شرح زیر براى اطلاع عموم اهالى تهران در روزنامه ایران منتشر و به مورد اجرا گذاشت:
1. اداره احتسابیه و تنظیفه شهر دارالخلافه مأمور است كه تمام شهر قدیم و جدید را از خیابان‌‌هاى دولتى و شوارع و كوچه‌‌ها و محله‌‌ها پاك و تمیز نگاه داشته… هیچ نوع كثافت و زبیل در هیچ جا دیده نشود.
2. اداره مأمور است كه مجارى میاه و انهار سرپوشیده را به وسایل معینه پاكیزه و تمیز دارد…
3. اداره مأمور است پس از خاكروبه و زبیل كه پیش از این جمع شده آنچه از ارگ مبارك است… اماكن را تمیز و پاكیزه [نگه دارد].
4. در قبرستان‌‌هاى داخل شهر كه ممنوع از دفن اموات است از قبیل قبرستان دروازه شمیران و غیره نباید لهذا دفن نمایند…
5. مجلس حفظ الصحه حق دارد كه هر چه در باب نظافت مقتضى بداند به اداره اطلاع دهد تا مجرى نمایند.
9. دیوارهاى رو به خیابان و شوارع عمده عموماً طاق نما و اندود خواهد شد، اما على العجاله این حكم درباره دیوارهایى كه به یك جهتى خراب و تعمیر مى‌‌شود مجرى خواهد بود.
10. هرگونه بنایى از این تاریخ به بعد مى‌‌شود و مدخلیتى به كار شوارع و معابر دارد از احداث ابنیه جدیده… همه باید با اجازه اداره باشد و به دستورالعمل و نقشه مهندس مخصوص اداره ساخته شود.
11. راه‌‌هاى پیاده رو یعنى پشت دیوارها نیز عموماً باید سنگفرش شده…
12. قطعه زمین‌‌هاى بایر غیر معمور… دیوارى دورش كشیده شود كه از ریختن خاكروبه و كثافت… محروس بماند.
13. براى تكمیل نظافت شهر… رختتشوى‌‌خانه‌‌ها وضع و ساخته خواهد شد.
17. مقابل دكاكین واقعه در بازار و كوچه ریختن اشیا و ارزاق و گذاردن صندوق و نیمكت… احدى نباید از محل طبیعى خود تجاوز كند.
18. بعضى از اعمال از قبیل هیزم شكنى و غیره كه در میان دكان ممكن نیست باید به كاروانسراها و میدان‌‌هایى كه غیر مانع از عبور و مرور است حمل شود و در آن‌‌جا باید به این اعمال بپردازند…
21. كسبه دوره گرد حق معطلى و توقف در راه‌‌ها را ندارند… .
22. به واسطه ساختن بالاخانه‌‌ها مابین دو كوچه را به هم اتصال دادن و طاق و سردر ساختن به‌‌طورى‌‌كه مانع روح و صفا و باعث عبور كردن از سقف آن كوچه به این كوچه بوده باشد… مأمورین حق خرابى دارند.
23. هر بنایى كه در آن خللى راه یافته و احتمال خطر دارد خراب خواهد شد… .
25. چاره ناودان‌‌ها به نوعى كه اسباب ترشح و كثافت نگردد بر اشخاص… لازم است…
27. خشك كردن پئین (پِهن) و سوخت در كوچه‌‌ها و نیز خاكستر حمام‌‌ها در معابر ممنوع و قدغن است… .» / روزنامه ایران، ش 442.
طورى‌‌كه از نوشته‌‌هاى اعتمادالسلطنه برمى‌‌آید، احتسابیه خیلى هم در كارش موفق نبوده است. وى در سه‌‌شنبه چهارم جمادى الثانى 1298 ق. مى‌‌نویسد: «صبح على الرسم در خانه مى‌‌رفتم. به سنگلج رفتم، كوچه‌‌ها بسیار كثیف بود. ابراهیم نایب محله را به دست خود كتك زدم…»
در جاى دیگر مى‌‌نویسد: «كتك زیادى به یعقوب و یكى دو نفر عمله شهر زدم.»
سرانجام در پى مخالفت‌‌ها و كارشكنى‌‌هاى نایب‌‌السلطنه، اعتمادالسلطنه در چهارم صفر 1299 ق. از ریاست احتسابیه بركنار مى‌‌شود.
اداره احتسابیه تهران پس از ادغام با اداره نظمیه تا سیزدهم محرم 1302 ق. توسط كنت دومونت فرت اداره شد، اما در این روز امور احتساب و تنظیفات بلدیه از اداره نظمیه متنزع و به میرزا عباس خان مهندس باشى فرزند میرزا رضا مهندس باشى كه در سال 1275 ق. به همراه محصلین دیگر ایرانى براى تحصیل به فرانسه اعزام و موفق به اخذ دانشنامه مهندسى شده بود محول گردید.
میرزا عباس خان نیز در اداره امور احتسابیه تهران توفیقى حاصل نكرد، علاوه بر مشكلات تنظیف شهر در ساماندهى امور ارزاق و نان شهر نیز درمانده و شاه در بركنارى او درنگ را جایز ندانست و دوباره اعتمادالسلطنه را بر این كار منصوب نمود. اعضا و نفرات اداره احتسابیه دارالخلافه تا حدى در این دوره چنین بود:
«اعتمادالسلطنه وزیر انطباعات و مترجم مخصوص همایون: رئیس.
میرزا على محمدخان سرتیپ: نایب اول.
حیدرقلى آقاسرهنگ: رئیس اداره احتسابیه دارالخلافه.
اجزاء اداره احتسابیه: 270 نفر.
نایب قلى: نایب احتساب.
میرزا ابوالقاسم: مشرف احتساب.
میرزا یوسف: نایب اداره احتسابیه.
میرزا محمدحسین: نایب محلات شهر دارالخلافه.
سایر نواب و صاحب منصبان: 25 نفر.
فراش و عمله طویله احتساب و سقا و سایر: 248 نفر.» / المآثر و الآثار، ص 29.
محمدحسن خان اعتمادالسلطنه در اواسط سال 1307 ق. محمدتقى‌‌خان فرزند عبدالعلى خان ادیب الملك برادرزاده خود را به نیابت ریاست كل احتسابیه تهران منصوب كرد و او تا رجب 1309ق. به استقلال امور احتساب تهران را اداره كرد.
از اواخر ماه رجب همان سال (1309) شاهزاده محمدحسن میرزا مهندس به ریاست احتسابیه برگزیده شد، اما ریاست وى نیز بیش از هفت ماه و شش روز نپایید و ابوالحسن خان فخرالملك با پیشكش هزار تومان به شاه این شغل را در اختیار گرفت.
او هم طى حكمى به شرح زیر وظایف كدخدایان را گوشزد كرده است:
«چون همواره آسایش عموم اهالى و سلامت تمام نفوس مكنون خاطر… اعلیحضرت… است در این موقع یكى از مسائل فرضیه و امورات مهمه، تنظیف شهر و خیابان‌‌ها و كوچه‌‌ها و شوارع است… نظر به این‌‌كه تنظیف هر شهرى خارج از تكالیف دولتى است و دیوانیان عظام نباید متحمل این نوع مخارج بشوند و در همه ممالك متمدنه امور تنظیف بلدیه راجع به عموم اهالى شهر و ساكنین آن‌‌جا است معهذا به عموم كدخدایان محلات و صاحب منصبان اداره پلیس قدغن مى‌‌شود كه… باید همگى مراقب تنظیف محلات راجع به خود باشند… چنانچه در این حكم از طرف كدخدایان محلات مسامحه و اهمال شود مسئول و مؤاخذ خواهند بود.» / روزنامه ایران، ش 781 / تهران به روایت تاریخ، صص 909 تا 928 ! رجوع کنید به احتساب آقاسى.
