مجدالملک سینکی
میرزامحمدخان مجدالملک سینَکی زاده سینک لواسان(1298-1224ق.) نیای بزرگ خاندان امینی از رجال عصر قاجار و از نویسندگان و خوشنویسان این دوره بود. ناظمالاسلام کرمانی خانوادۀ وی را از نجبای قدیم ایران دانسته است (ص ۱۵۴). او خواهرزادۀ میرزا آقا خان نوری، صدراعظم ناصرالدینشاه (بامداد، ۳ / ۲۸۶-۲۸۷؛ معصومعلیشاه، ۳ / ۶۳۹؛ ناظمالاسلام، همانجا؛ نفیسی، ۸۱) و همچنین جد مادری حسن وثوق (وثوقالدوله) و احمد قوام (قوامالسلطنه) و خانوادۀ علاء بوده است (بامداد، ۳ / ۲۸۶).
او شیوه خاصی در خط شکسته نستعلیق پدیدآورد. بعدها دو پسرش میرزا علی خان امینالدوله و میرزا تقیخان مجدالملک ادامه دادند و سبکی خاص در نویسندگی و انشاء عصر قاجار پدیدآورد.کشفالغرایب رساله اوست که منسوب بدو مجدیه شهرت دارد.پدرش آقافتحعلی خان و پدربزرگش، باباخان، از اعیان مازندران بودند.( مرآتالبلدان. ج ۳، ص ۲۹۹. الماثر والآثار ج ۳، ص ۲۱۷) باباخان، پدربزرگ مجدالملک، معاصر نادرشاه در دوران هرجومرج ناشی از قتل نادرشاه، لشکرکشی و قدرت نمایی کردو با ظهور آقامحمدخان، به او گروید، اما پس از مرگ وی بر سلطنت فتحعلی شاه قاجار سر فرودنیاورد و در مازندران سر به شورش برداشت. فتحعلی شاه سرانجام او را به اسارت آورد و کور کرد و به نور تبعید کرد.( کشف الغرائب یا رساله مجدیه، 1391،ص۸–۱۰) محمد در جوانی با خواهر پاشاخان امینالملک ازدواج کرد. حاصل این وصلت دو پسر و شش دختر بود: میرزا علی خان امینالدوله، میرزا تقیخان مجدالملک، طاووس خانم، همسر ابراهیم خان معتمدالسلطنه، هما خانم (عظمهالدوله) همسر محمدعلی خان علاءالسلطنه، قمرخانم، همسر محمدباقرخان شجاعالسلطنه و انبساطالدوله، همسر عبدالوهاب نظامالملک. طاووس خانم مادر حسن وثوق و احمد قوام و هما خانم مادر حسین علاء بود.( کشف الغرائب، ص۱۰–۱۱) محمد در ایام کودکی توسط معلمان سرخانه با علوم قدیم آشنا شد. او معلوماتی در شعر کهن ایرانی، حسن خط و انشاء کسب کرد، که راهگشای پیشرفتش در منشی شد.( کشف الغرائب،ص۱۰) نخستین شغل او در دستگاه دولت کتابدارباشی قهرمان میرزا پسر عباس میرزا نایبالسلطنه بود،(ممتحنالدوله شقاقی. رجال وزارت امور خارجه دوره ناصری و مظفری. ص ۷۱) پس از فوت قهرمان میرزا در سال ۱۲۶۲ق. به تهران آمد و با سمت منشی و پیشکار مهدعلیا شد و در سال ۱۲۶۸ق.، پس از به سلطنت رسیدن ناصرالدین شاه، وارد خدمت وزارت امور خارجه گردید. میرزا محمد در طول مدت خدمتش در حاجی ترخان بنا بر رسوم زمانه هدیهای برای میرزا تقی خان امیرکبیر فرستاد، اما امیر از این عمل خرسند نشد و بدو نوشت:«…این که برای این جانب ظرف آب پاشی فرستاده بودید، این چیزها مایه خرسندی اینجانب نمیشود. زیادتی خدمتگزاری آن عالیجاه باعث مزید میل و محبت اینجانب است. نه اینجانب و نه خدام اعتاب علیه پادشاهی هیچکدام بجز ظهور خدمتگزاری توقع دیگر نداریم.»( خاطرات وحید. مقاله خاندان امینی، نگارش ابوالفضل قاسمی، ص ۷۹)
میرزا محمدخان در سال ۱۲۷۵ق. در سلک خدمتگذاران دولت درآمد. از جمله فعالیتهای او ایجاد «کاغذ رسمی» در وزارت خارجه ایران بود. کاغذ رسمی کاغذی بود که به درخواست میرزا سعیدخان برای سفرای خارجی نگاشته میشد. این کاغذ که نوعی نامه اداری بود شامل پنجاه بیت شعر بود که تمامی ابیات آن سجع و قافیه داشت. کاغذ رسمی جواب علیالسویه در حد موضوع به سفرای خارجی بود و ابداً صحبتی در رد یا قبول تقاضاها نمیشد.( ممتحنالدوله. رجال وزارت امور خارجه دوره ناصری و مظفری. ص ۷۱ و ۲۵) از جمله اقدامات مجدالملک در دوره صدارت میرزا آقاخان نوری اصلاح خط بود. چنانچه از نامههای میرزا آقاخان نوری برمیآید:«…جناب مجدالملک از تهران کاغذی نوشته و بهطور اشاره رسانیدهاید، که خدمت جناب اجل برسانم و مخصوصاً رساله که درباب تعدیل و اصلاح انشاء و طریق مکاتبات ایران سابقاً تألیف فرمودهاند با هر چه از رسایل دیگر دایر به اصلاح ادبیات ایران باشد، مرحمت فرمایید، برای ایشان بفرستم.»( مجله بررسیهای تاریخی. ش ۲، سال ۵ ص ۲۲۲) پس از عزل میرزا آقاخان نوری و تأسیس مجلس مصلحت خانه توسط ناصرالدین شاه، میرزا محمدخان به عضویت در این نهاد خوانده شد. او در همین زمان به فراموشخانه پیوست. در سال ۱۲۷۹ ق. وزیر وظایف و اوقاف شد و در ۱۲۸۴ ق. به تولیت آستان قدس رضوی منصوب شد و لقب «مجدالملک» گرفت.( کشف الغرائب ، ص۱۴–۱۵؛ بامداد، ۳ / ۲۸۸؛ اعتمادالسلطنه، ۳ / ۱۵۶۳). در دوره صدارت میرزا حسین خان سپهسالار مجدالملک به عضویت دارالشوری دولتی درآمد و همزمان به ریاست انبار غله دولتی گماشته شد.( کشف الغرائب ،ص۱۵؛ بامداد، ۳ / ۲۸۸). مجدالملک، پیوسته در مدارج ترقی صعود کرد و لقب جنابی گرفت و نشان تمثال همایون داشت (اعتمادالسلطنه، ۲ / ۱۳۹۸)او از کهنترین منتقدان فساد و استبداد دربار ناصری است (بهار، ۳ / ۳۵۵؛ فراگنر، ۱۱۷- ۱۱۸) و در نویسندگی پیرو مکتب قائم مقام فراهانی بود. سبک نگارش وی به سادهنویسی گرایش دارد. کلام ادیبانه و دوری از زیادهگویی و اطناب و لفاظی از صفات آثار معدود مجدالملک به شمار میآید (بهار، همانجا؛ فراگنر، ۱۱۸) پس از عزل سپهسالار از صدارت در سال ۱۲۹۰ ق.، برای بار دوم وزارت وظایف و اوقاف به مجدالملک سپرده شد. او به مدت هشت سال، یعنی تا پایان عمر خود در این مقام باقی بود. مجدالملک، در ۱۱ ذی الحجه ۱۲۹۸ درگذشت و در صحن شرقی شاه عبدالعظیم دفن شد.( کشف الغرائب ، ص۱۵–۱۶)
تمامی مطالب سایت تحت حمایت قانون «حقوق مولفين» میباشد.
هرگونه سوءاستفاده به هر شکلی يا انتشار مطالب در سایتها یا نشریات، بدون کسب اجازه از مولف و بدون ذکر منبع اکيدا ممنوع است.
همچنین استفاده از مجموعه مقالات بصورت یکجا ممنوع میباشد
تمامی حقوق برای وبسایت تهران نامه محفوظ است. | طراحی و توسعه توسط رایانیتا