فردین

فردین
محمّدعلی فردین (۱۵ بهمن ۱۳۰۹ – ۱۸ فروردین ۱۳۷۹) بازیگر، تهیه‌کننده، کارگردان سینما و کشتی‌گیر ایرانی بود. او در ورزش کشتی بارها قهرمان ملی و در قهرمانی جهان ۱۹۵۴به مدال نقره دست یافت. فردین با دعوت اسماعیل کوشان وارد جهان سینما شد و نخستین حضور حرفه‌ای را با بازی در فیلم چشمه آب حیات سیامک یاسمی در سال (۱۳۳۸) آغاز کرد. فیلمهای برجستهٔ او عبارتند از؛ سلطان قلبها، کوچه مردها، گنج قارون، راز درخت سنجد، ساحل انتظار، باباشمل، میعادگاه خشم، ناجورها، ایوب، برزخی‌ها، جهنم + من، و جبار سرجوخه فراری.
به اعتراف بزرگان سینمای ایران، او به جایگاهی کم نظیر در سینمای ایران دست یافت. او در جشنواره سینمایی سپاس برای بازی در سلطان قلب‌ها بهترین بازیگر مرد ۱۳۴۸ شد و لوح سپاس را کسب کرد. آخرین حضور فردین در عرصه سینمای ایران، بازی در فیلم برزخی‌ها به کارگردانی ایرج قادری در سال ۱۳۶۱ بود که سعید راد و ناصر ملک‌مطیعی نیز در آن ایفای نقش داشتند. پس از آن دیگر اجازهٔ کار نیافت. فردین، زاده محله ادیب الممالک حوالی خیابانهای شهباز و ری است. علی فردین پدرش، کارمند اداره تسلیحات و از بازیگران تئاتر، بود. او دو برادر به نام‌های عباس و ایرج و یک خواهر داشت. فردین تحصیلات خود را در دبستان ترقی خیابان شهباز، و دبیرستان آذر خیابان شاه‌آباد گذراند و با دریافت دیپلم در سن ۱۸ سالگی به سربازی رفت و در نیروی هوایی ارتش شاهنشاهی خدمت کرد و وقتی 19 سال داشت با مهری خمارلو(17ساله) ازدواج کردو تا پایان عمر با او زیست. حاصل این ازدوج چهار فرزند بود.
فردین کشتی را در باشگاه نیرو و راستی زیر نظر کیومرث ابوالملوکی آغاز کردودر ادامه راه به باشگاه تهران رفت و با غلامرضا تختی آشنا شد و تحت مربیگری حبیب‌الله بلور قرار گرفت. ایرن بازیگر زن مقابل فردین در فیلم چشمه آب حیات می‌گوید: «یک پلان را بارها و بارها تکرار کردم، چون فردین به دلیل کم‌رویی و خجالت نمی‌توانست آن را بازی کند.» فردین با فیلم آقای قرن بیستم به شهرت رسید و درمیان سال‌های ۱۳۴۱ تا ۱۳۴۷ دراوج دوران کاری خود قرار گرفت. در سال ۱۳۴۴با بازی در فیلم گنج قارون ساخته سیامک یاسمی شهرت خود را صد چندان کرد. گنج قارون در سال ۴۴ حدود ۵/۳ میلیون تومان فروش داشت و قریب ۲ میلیون نفر این فیلم را دیدند. فیلم گنج قارون یکی از پرفروش‌ترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران شدوبه گفته بسیاری از هنرمندان بازار ورشکسته نمایش فیلم ایرانی رونق گرفت. شخصیت فردین موجب آشتی مردم با سینمای ایران شد. فردین در فیلم سلطان قلب‌ها به اولین سوپراستار سینمای ایران و با لقب «سلطان قلبها» مشهور شد. او در سینمای بین المللی نیز با نقش آفرینی در دو فیلم در لبنان و یک فیلم در ایتالیا و فیلمی در هند، هنر خود را به نمایش گذاشت. فردین در امور خیریه نیز مشارکت داشت.
احمد نجفی در مصاحبه‌ای از گرفتن اجازه از مراجع قم برای ادامهٔ فعالیت فردین خبر داده است، اما محسن مخملباف این اجازه‌نامه را پاره کرده و اظهار داشته است که هرگز اجازه نمی‌دهد فردی مانند فردین در سینمای ایران کار کند. او سال‌ها در مغازه ای در میدان ونک تهران به فروشِ فرش مشغول بود. در سال ۷۷–۷۸ رضا کیانیان مصاحبه ای با محمدعلی فردین و ناصر ملک مطیعی انجام داد و در کتابِ ناصر و فردین منتشر کرد. فردین روز پنج‌شنبه ۱۸ فروردین ۱۳۷۹ در ۶۹ سالگی بر اثر ایست قلبی در خانه اش از دنیا رفت. صبح روز شنبه پیکرش از ورزشگاه امجدیه در میان جمع هنرمندان و انبوه کم نظیری از مردم، به سوی بهشت زهرا تهران بدرقه و در قطعه ۸۸ هنرمندان ردیف ۱۵۹ شماره ۱۰ به خاک سپرده شد. سینما نیاگارا در سال ۱۳۳۷ با نام نیاگارا در خیابان شاه آباد(جمهوری) با ۹۶۰ صندلی توسط محمدعلی فردین و رحمان گلزار خریداری و تأسیس شد.
بنیاد جهانی هنر در ۹ اوت ۲۰۲۰ جایزه ویژه هنر در خدمت صلح را در سال ۲۰۱۸ در بخش سینما به پاس یک عمر فعالیت محمدعلی فردین، به او اهدا کرد. عاطفه فردین (دخترش) این جایزه را دریافت کرد.
تیتر روزنامه: وداع فردین آسمان تهران گریست
واکنش‌ها:
جمشید مشایخی: دیگر کسی به محبوبیت او نمی‌رسد.
مجید مظفری: نمی‌توانیم نام فردین را از سینمای ایران جدا کنیم.
عزت‌الله انتظامی: فردین محبوب‌تر از همیشه.
ایرج راد: فردین یک پدیده بود. او مَردِ عشق بود و وفادارِ زندگی. آری، بر این مردِ خدا می‌توان گریست.