سقوط حاکمان از منقار کلاغان
امیری را که بر قصرش هزاران پاسبان بودند
تو اکنون بر سر گورش کلاغی پاسبان بینی
در سال های پایانی عصر قجر، ایران دچار مشکلات فراوانی بود و تهران شاهد حوداث گوناگونی که انقلاب مشروطیت، مهم ترین آن ها به شمار می رفت. در این ایام اوضاع ایران بسیار بد بود. بر اثر بی لیاقتی پادشاهان قاجاریه، دولت آهی در بساط نداشت و بار اقتصادی و مالیات بر دوش ملت تهیدست سنگینی می کرد. ایجاد نا امنی توسط قلدران و قداره بندان در شهرها و چپاول راهزنان در راه ها و ستم کاری حکام ولایات و اربابان در روستاها و فقر و تنگدستی عمومی آسایش و راحتی ایرانیان را سلب کرده بود.
دخالت بیگانگان به خصوص دولت های روس و انگلیس در کار دولت و ملت، تحمل ناپذیر شده بود، در این رهگذر دولت عثمانی و دیگر دولت نیز دستی برآتش داشتند. این وضع اسف بار، موجب بروز مشکلات فراوانی برای دولت مرکزی شده بود. به طوری که، کابینه های نخست وزیران یکی پس از دیگری زیر بار مشکلات عدیده در فضای مسموم سیاسی کشور تاب نیاورده، سقوط می کردند. در هر گوشه و کناری از ایران عده ای از مردم بدور فردی صالح و یا نا صالح گرد آمده و با مرکز به ستیز بر خواسته بودند، تا سوای منویات خیر یا شر اندیشی پنهان سردمداران حاکم، فغان خود را از زندگی سخت و تحمل ناپذیر، سر دهند در حقیقت هر یک از این گروه ها، داد مردم سامان خود را می خواستند.
غرض از این گریز کوتاه و مؤجزوار به تاریخ ایران به روزگار محمدعلی شاه قاجار، بازگویی اوضاع و احوال نابسامان مردم آن عهد است که بر اثر بی ثباتی سیاسی کشور و نا امنی و از همه مهم تر فقر و تهیدستی بازار شیادی افراد شیطان صفت و سودا گرانی نظیر فالگیر، دعانویس، رمال و … گرم شده بود. بدیهی است در این فضای اجتماعی خرافه پرستی و وجود و موهومات و دخالت آن در زندگی روز مره مردم فراوان به چشم می خورد.
از حوادث نادری که در آن ایام پیش آمد و مردم تهران آن را به فال بد گرفتند و برای سلسله قاجار بد شگون و ناخجسته پنداشتند، حمله کلاغ ها به پرچم دولتی، در روز پنجشنبه هفتم ذیقعده 1326 قمری بود. از قضا طولی هم نکشید که طومار این سلسله بی هنر پیچیده شد و به تاریخ سرد وگرم چشیده این مرزو بوم پیوست .
ماجرای کلاغ ها، از این قرار بود که روزی از روزها تعداد زیادی از کلاغ های پایتخت انگار به نمایندگی از مردم سراسر ایران به دو پرچم دولتی که بر فراز عمارت بلند شمس العماره به اهتزاز در آمده بود، حمله کردند و آن ها را پاره پاره نمودند. گویی در تظلم و داد خواهی مردم گیلان و آذربایجان، خراسان، اصفهان، خوزستان، کرمان، کردستان، مازندران و . . . حرف دل ایشان « زیر بار ستم نمی کنیم زندگی » را با قار قار خشمگنانه خود بر فراز کاخ شاهی، سر دادند. تصور این که حادثه ای غریب و دور از اراده بشر، چنین با مسایل روز تهران جفت و جور می گردد، چه تأثیری در حال و هوای تهرانی ها در آن فضای اجتماعی می گذارد، خیلی دور از ذهن و گمان نیست. گفتگو پیرامون این داستان مدت ها نقل مجلس مردم بود و تنور گپ و گفت ایشان داغ . این حادثه نقل سوره شریفه فیل در قرآن کریم و ماجرای حمله لشکر پروردگار شد. حمله کلاغ ها طوری در روح و روان مردم اثر گذاشت که نقل این قضیه، پا از عرصه و دایره سخن های سینه به سینه عوام به حیطه قلم و نوشته خواص نهاد، بدین گونه:
در روزنامه انجمن تبریز اشعاری طنز گونه در این باره چاپ شد:
زاغ ها و بیدق و استبداد:
«الم ترکیف فعل ربک به بیدق القاجار فمز قهّ الغربان بالمنقار
گویمت یک حکایت شیوا کن روایت به دوستان از ما
بود بالای قصر پادشهی شیر و خورشید بیدقی بر پا
علم اول نشانه شاهی ست کاحترامش کنند در هر جا
سیصد و بیست و شش ز بعد هزار رفته از هجرت رسول خدا
در ششم روز از مه ذیقعده تیره و تار گشت روی سما
بیشمار از گروه زاغ و زغن وز کلاغان زشت بد سیما
چون ابابیل در حکایت فیل لشگر حق فرود شد زسما
جمع گشتند و حمله افکندند گوش ها گشت کر ز قاقاقا
چند تیر تفنگ خالی شد ننمودند هیچ از آن پروا
همه با چنگ و پر و منقار بگرفتند پرده را یکجا
بدریدند و پاره بنمودند ماند چوب علم برهنه بپا
عبرتی گیر ای شه غافل نکته نغز هست در این جا
خواه از این پند گیر و خواه نگیر اندکی مانده تا شوی رسوا
قهرمان میرزا سالور (عین السلطنه) نیز در خاطرات خویش از حادثه مزبور چنین یاد کرده است که جغدی در باغ گلستان مورد حمله کلاغ ها واقع شد و از دست کلاغ ها به عمارت شمس العماره پناه آورد. کلاغ ها جغد را دنبال کردند. تعدادی از آن ها بر پرده های بیرق نشستند و چون باد می وزید چنگال خود را در آن فرو کردند و بدین ترتیب بیرق پاره پاره شد.
ناظم الاسلام کرمانی، هم در«تاریخ بیداری ایرانیان» این واقعه را چنین نوشته است :
«… این فال بدی خواهد بود که جماعت کلاغ ها بیرق، دولتی را پاره کنند، ولی چون بیرق قرمز می باشد، کلاغ ها به خیالشان، گوشت است، به این جهت پارچه بیرق را به خیال گوشت پاره کرده اند …»
أَلَمْ تَرَ كَيْفَ فَعَلَ رَبُّكَ بِأَصْحَابِ الْفِيلِ
مگر نديدى پروردگارت با پيلداران چه كرد
أَلَمْ يَجْعَلْ كَيْدَهُمْ فِي تَضْلِيلٍ
آيا نيرنگشان را بر باد نداد
وَأَرْسَلَ عَلَيْهِمْ طَيْرًا أَبَابِيلَ
و بر سر آنها دسته دسته پرندگانى ا بابيل فرستاد
تَرْمِيهِمْ بِحِجَارَةٍ مِنْ سِجِّيلٍ
[كه] بر آنان سنگهايى از گل [سخت] مى افكندند
فَجَعَلَهُمْ كَعَصْفٍ مَأْكُولٍ
و [سرانجام خدا] آنان را مانند كاه جويده شده گردانيد
