سال دمپختکی تهران
در دوره احمدشاه (۱۳۳۲ تا ۱۳۳۶ق./۱۹۱۴ تا ۱۹۱۸م.)، مقارن جنگ جهانی اول است. از پیامدهای این جنگ، اشغال مجدد شمال ایران توسط قوای روسیه و حرکت آن به طرف تهران بود (محرم ۱۳۳۴/نوامبر ۱۹۱۵). روز هفتم محرم که روس‌ها کاملاً نزدیک شده بودند، شاه تصمیم به تغییر پایتخت گرفت و این امر طی تلگرافی از جانب شاه به دربار لندن و پتروگراد اعلام شد: که چون بدون ملاحظه و بدون هیچ جهت قشون روس به طرف پایتخت من می‌آید، لازم دانستم پایتخت خود را تغییر بدهم.( روزنامه دولت علیه ایران، تهران، ۱۳۷۰ش.) اواخر حکومت احمدشاه قاجار از آشفته‌ترین و فلاکت‌بارترین دوره‌های تاریخ تهران است. آغاز این دوران ۳ ساله مقارن با رویداد انقلاب بلشویکی در روسیه، و پایان آن وقوع کودتای اسفند ۱۲۹۹ است. قحط¬سالی، گرانی و بیماری تیفوس، آمار مرگ و میر را در تهران به روزی ۲۰۰ نفر رسانده بود. وضع فقرا چنان اسف‌بار بود که جمعی از تجار شهر به فکر افتادند و انجمن خیریه‌ای ترتیب دادند. جز آن، برخی از هیئت‌های مسیحی مقیم تهران نیز از محل اعانه‌هایی که از کشور متبوع خود جمع‌آوری می‌کردند، به مستمندان یاری می‌رساندند.
خاطره تلخ سال مصیبت‌بار ۱۲۹۶ش./۱۹۱۷م با نام سال دمپختکی در یاد تهرانی‌ها باقی ماند، و دو سال دیگری که از آن پی آمد، نیز دست کمی از آن نداشت. براساس سرشماری ۱۳۰۱ش./۱۹۲۲م.، جمعیت تهران ۱۹۶ هزار تن بود. اگر این آمار را نزدیک به واقع بدانیم، جمعیت تهران در این زمان، از اواخر دوره ناصری و دوره مظفری کمتر و یا در همان حدود بوده است. در واقع این دوره از تاریخ تهران آخرین باری است که تحت تأثیر چند سال قحط و بیماری جمعیت پایتخت به نحو محسوسی نسبت به سال‌های پیش از آن کاهش یافت. تهران در سال‌های پس از جنگ جهانی اول عرصه کشمکش‌های سیاسی بود. در مرداد ۱۲۹۸/ اوت ۱۹۱۹ مطابق پیمانی که به امضای نمایندگان دو کشور ایران و انگلستان رسید، دولت انگلستان ضمن احترام به استقلال و تمامیت مطلق ایران، متعهد به ارائه خدمات مستشاری کارشناسی برای ادارات مختلف، کمک به دولت برای تشکیل ارتشی واحد، تأمین وام برای اصلاحات مالی، و کمک برای ساخت راه‌آهن شد. هم‌زمان با اوج آشوب‌های داخلی طرح ادغام دیویزیون قزاق در شمال با نیروهای پلیس جنوب تقدیم مجلس شد. کمیته زرگنده که در اوایل سال ۱۳۳۶ق/۱۹۱۸م با حمایت کنسولگری انگلیس در اصفهان با نام کمیته آهن تأسیس شده بود، در این زمان فعالیت سیاسی گسترده‌ای را از زرگنده تهران، منزل سیدضیاءالدین طباطبایی رهبری می‌کرد.( دولت‌آبادی، ج۴، ص۱۵۰-۱۵۱، ۱۳۶۲ش.)
تمامی مطالب سایت تحت حمایت قانون «حقوق مولفين» میباشد.
هرگونه سوءاستفاده به هر شکلی يا انتشار مطالب در سایتها یا نشریات، بدون کسب اجازه از مولف و بدون ذکر منبع اکيدا ممنوع است.
همچنین استفاده از مجموعه مقالات بصورت یکجا ممنوع میباشد
تمامی حقوق برای وبسایت تهران نامه محفوظ است. | طراحی و توسعه توسط رایانیتا