آواز، نوازندگی، رقص وایجاد طرب از پیشینه‌ای طولانی در كشورمان برخوردار است، و سابقه آن در تهران ظرف دوسه قرن اخیر بیانگر آن است كه مردم تهران به خصوص نوازندگان در مجالس شادی اعم از عروسی، عقدكنان، ختنه سوران و غیره، از ساز و آواز به عنوان عامل گرمی‌‌بخش مجالس و ایجاد طرب و شادی استفاده می‌‌كردند. به خصوص برای درباریان و پادشاهان قاجاری كه از هرگونه ابتكار و اندیشه‌ای خلاق در پدید آوردن اجتماعی متحول و كشور و ملتی متمدن و پیشرفته تهی بودند، مقوله لهو و لعب و مجالس شادمانی آن‌چنانی از ملزومات زندگی بی خبرانه‌شان بود.
آواز و هر یك از اجزای موسیقی به لحاظ هنری از ارزش‌های اجتماعی – فرهنگی زندگی بشر بوده و هست، اما در حیطه بی‌‌خبری آن بی خبران آنچه فراموش شده بود جنبه‌های ارزشمند هنری بود و سازو آواز برای آنان ابزار و كالایی بیش از دیگر ملزومات زندگی خموده شان نبود و این دیدگاه در افكار و اندیشه خود بازیگران این بازی نیز رسوخ كرده بود و تنها اندكی از ایشان خویش را باور داشتند و متاع هنر را كالایی ارزان نمی‌‌پنداشتند. از آوازخوان‌های قاجاریه حاجی حكیم را می‌‌توان نام برد و از آوازخوان‌های زن زعفران باجی در دوره ناصری مشهورتر از دیگران بود.
مهدی بامداد می‌‌نویسد: «درباره آواز خوان‌های دوره ناصری باید به نام عندلیب‌الدوله نیز اشاره كرد كه مطرب شاه بود و با او شوخی‌‌های خارج از نزاكت می‌‌كرده. وی زن محمدتقی خان افشار حاجب‌الدوله پیشخدمت ناصرالدین شاه است كه در سال 1272ق. به لقب خانی نائل گردید و به خاطر زنش كه آوازهخوان مقربه ناصرالدین شاه بود ترقی بسیار كرد. باید دانست عندلیب‌الدوله غیر از زیور سلطان خانم عندلیب السلطنه خواهر حبیب سنتوری سماع حضور و دختر آقاجان سنتوری یكی دیگر از آوازه خوان‌های معروف ناصرالدین شاه است. عندلیب‌السلطنه نوازندگی هم می‌‌كرده، ارگ و سنتور می‌‌زده است.»
/ شرح رجال ایران،ج390،ص309 رجوع کنید به نوازندگان.
