در ژوییه سال 1796م./1211ق. هنگامی كه آقا محمدخان در تهران بود و اندیشه لشكركشی به گرجستان را در سر می‌‌پرورانید، دو سفیر از طرف دولت فرانسه به تهران وارد شدند. این دو تن یكی آنتوان گیوم اولیویه و دیگری برونیه[1] نام داشتند
اولیویه یادگاری ارزنده از سفر خود باقی گذاشت و آن هم سفرنامه جالب توجهی است كه در شرح سفر خود به مصر وآسیای صغیر و ایران به رشته تحریر در آورده است كه در فاصله سال‌های 1801 تا 1807م. /1216 تا 1222ق. به آلمانی برگردانده شد… . شرح دقیقی كه از تهران به دست می‌‌دهد بسیار مغتنم است. زیرا او نخستین خارجی هوشمندی است كه از آخرین پایتخت ایران اطلاعات ارزنده‌ای در كتاب خویش فراهم آورده است. / تاریخ ایران زمین، ص 326؛ ایران و جهان، ج 2، صص 26 و 27 به نقل از تهران به روایت تاریخ، ج 1، ص 198.
اولیویه در كتاب خودش با نام سفرنامه كشور عثمانی و مصر و ایران[2] از تهران چنین می‌‌نویسد: «آقا محمد خان كوشش می‌‌كند كه در طهران جمعیتی را سكنی داده و تجار را در آنجا به‌كار وادارد. این شهر بیشتر از پانزده هزار جمعیت ندارد و آن در صورتی است كه سه هزار قشون ساخلویی به آن‌ها ضمیمه شود.» / فرهنگ خاورشناسان.
دكتر ورهرام در پیش‌گفتار ترجمه سفرنامه اولیویه نوشته است:
«… اولیویه ازمیان این متقدمان، نوشته‌های گملن، پارسن، پالاس و دوبوشان را بادقت مطالعه كرده وبا آگاهی‌‌های كافی مبادرت به سفربه ایران كرده بود.«
خود وی در چندین مورد در كتابش یادآور می‌‌شود كه یافته‌های او را به طور مثال، گملن هم در چندین سال پیش برداشت كرده و گذشت زمان تغییرات عمده‌ای در روند اجتماعی مردم ایران به وجود نیاورده و این روند بسیار بطئی بوده است.
سفرنامه مسیو اولیویه یكی از ارزشمندترین متون تاریخ ایران در مقطع حساس تغییر سلطنت آقامحمدخان قاجار به فتحعلی شاه است. اصل آن به زبان فرانسه و در شش جلد است.
جلد سوم این اثر مربوط به ایران است كه به وسیله محمدطاهر میرزا، پسر اسكندر میرزای ولیعهد به فارسی ترجمه شده است. اهمیت این سفرنامه به حدی است كه بلافاصله پس از بازگشت اولیویه از ایران و سفر وی به نواحی شرقی (عثمانی و مصر) به زبان آلمانی هم ترجمه شده ودراتریش به چاپ رسیده است.
نسخه‌های سفرنامه مسیو اولیویه به زبان فارسی كم است ومعتبرترین آن نسخه شماره 3763 كتابخانه ملك است. این نسخه به خط شكسته نستعلیق و به خط كاظم آشتیانی در تبریز نوشته شده است.
اولیویه علاوه بر عضویت در هیئت مدیره (دیركتوار) فرانسه و شركت درمسائل سیاسی پزشك نیز بود.
تسلط وآگاهی اولیویه به امورپزشكی و چگونگی بیماری‌‌های مختلف، این امكان را به وی داده است تا به خوبی روند امراض و ناخوشی‌‌های گوناگون سرزمین ایران را كه اغلب نیز بومی این منطقه است، بررسی كند و اطلاعات جامعی در اختیار تاریخ پزشكی كشور قرار دهد.از جمله موارد بهداشتی دیگر از وضع ایران، نوع آب، شیوه آبیاری و وضع قنوات آن است.
اولیویه همچنین گیاه شناس ماهری بود و از هر فرصت برای آگاهی بیشترراجع به گیاهان مخصوص نواحی ایران استفاده می‌‌كرد و به جمع‌آوری اطلاعات و نمونه گیاهان می‌‌پرداخت.
نكته جالب دیگر اوصاف پرندگان و دیگر حیوانات ایران است. از یادداشت‌های او چنین برمی‌‌آید كه امروزه دیگر نسل برخی ازاین حیوانات ازبین رفته است.
سفراولیویه به ایران، سفری رسمی بود و مسئولیت وی ایجاب می‌‌كرد كه تماس‌های مستقیمی با مأموران مملكتی مانند «حاكم»، «وزیر»، «كلانتر»، «داروغه» وغیره داشته باشد.
اولیویه همچنین اطلاعات دست اولی در مورد وضعیت تهران در سال‌های اولیه پایتختی خود می‌‌دهد. اوصاف اولیویه از آن جهت حائز اهمیت است كه امروزه دیگر از حصارها، عمارات، دروازه‌ها و دیگر ابنیه‌ای كه وی در كتاب خود نام می‌‌برد و محل آن را به دقت بیان می‌‌كند، اثری بر جای نمانده است.
توضیحات دیگر اولیویه مربوط به وضع جمعیت تهران است. این امر از نظر محققان بسیار اهمیت دارد. زیرا راجع به آمار جمعیت ایران در آخرین دهه‌های قرن هجدهم و دهه‌های نخستین قرن نوزدهم میلادی، یعنی اوایل حكومت قاجار، آگاهی‌‌های بسیاركمی در دسترس است. / سفرنامه اولیویه، پیش گفتار دكتر ورهرام
