آب

آب- در اواخر دوران محمدشاه، در ۱۲۶۱ق/۱۸۴۵م که جمعیت تهران فزونی بسیار یافته، و کم‌آبی بیش از پیش مایه عذاب شده بود، به دستور شاه نهری جدید از رود کرج به تهران کشیدند. این نهر به دو شاخه تقسیم می‌شد: شاخه شمالی از بالای باغ نگارستان عبور می‌کرد و از دروازه شمیران به شهر وارد می‌شد،(اعتمادالسلطنه، مرآة ‌البلدان، ج۱، ص۹۳۹، ۱۳۶۷ش.؛صدیق‌الممالک، منتخب التواریخ مظفری، ج۱، ص۷۵، ۱۳۶۶ش.)و دیگری همان شاخه‌ای بود که به سوی جنوب می‌رفت و به کار آبیاری اراضی زراعتی حاج میرزا آقاسی در یافت‌آباد و وسفنارد می‌رسید. اما اشکال این نهر آن بود که به سبب بُعد مسافت و تغییر مداوم میزان آب جاری در فصول مختلف، بیش از قنات به لای‌روبی مداوم نیاز داشت؛ چنان‌که ۶ سال پس از احداث که آب آن بسیار کم شده بود، به خرج دولت مجدداً مرمت و لای‌روبی شد و پس از آن این نهر که ۱۰ سنگ آب‌گیری داشت، لبالب شد و به مدت ۱۰ شبانه روز اهالی شهر را به فراوانی سیراب کرد و آب‌انبارها و حوض‌های خانه‌ها از آب مملو گردید.( اعتمادالسلطنه، مرآة ‌البلدان، ج۲، ص۱۰۵۲، ۱۳۶۷ش.) در دوره محمدشاه، گذشته از ورود پاره‌ای پدیده‌های فرنگی به دربار، هیچ اقدامی برای ترویج آموزش علوم و فنون اروپایی صورت نگرفت. به سال ۱۲۴۸ق/۱۸۳۷م اولین‌بار در تهران ماهنامه‌ای دولتی انتشار یافت. این نشریه نام مخصوصی نداشت و در آخر صفحه اول آن نشان دولتی ایران چاپ شده بود. همین روزنامه است که پس از تغییراتی محسوس در دوره ناصرالدین‌شاه به صورت روزنامه وقایع اتفاقیه یعنی روزنامه رسمی تهران درآمد. (آرین‌پور، ج۱، ص۲۳۶، ۱۳۷۲ش.) در ۱۲۵۹ق آقا عبدالعلی نامی اسباب لیتوگرافی یعنی چاپ سنگی را به تهران آورد و در همان سال نخستین کتاب چاپ سنگی، یعنی تاریخ معجم، از چاپ بیرون آمد.(محبوبی اردکانی، ج۱، ص۲۱۶، ۱۳۷۶ش.)