اگر داشته‌هایمان را مکتوب نکنیم، میراث‌مان تاراج خواهد شد

اگر داشته‌هایمان را مکتوب نکنیم، میراث‌مان تاراج خواهد شد
1403/8/28 ۱۲:۳۲

مصطفی ده‌پهلوان، رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری گفت: نکته‌ای که وجود دارد این است، تا زمانی که نتوانیم داشته‌هایمان را مکتوب کنیم، نمی‌توانیم میراث فرهنگی را حفظ کنیم. اگر داشته‌هایمان را مکتوب نکنیم، میراث خاک خواهد خورد و تاراج خواهد شد.
جامعه علمی نباید از داشته‌های میراثی خالی باشد
مصطفی ده‌پهلوان، رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در مراسم رونمایی از تازه‌های نشر پژوهشگاه میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری شنبه ۲۶ آبان‌ماه در یکی از روزهای هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران گفت: خیلی سخت است که کوتاه در مورد کتاب صحبت کنیم. در حوزه میراث فرهنگی اگر خروجی برای نسل آینده نداشته باشیم، کار پوچی کرده‌ایم. بسیار میمون است که همزمان با هفته کتاب و کتابخوانی روز جهانی کودک را نیز جشن می‌گیریم.
وی بیان کرد: ابوالفضل بیهقی در تاریخ بیهقی آورده است؛ مرد آنگاه آگاه شود که نوشتن گیرد و بداند پهنای کار چیست؟ تمدن و مدنیت از زمانی آغاز شد که نوشتن آغاز شد، پس نوشتن و خواندن مقوله‌های بسیار مهمی هستند که باید با انتقال آن به نسل آینده پاسداران خوبی برای کشورمان باشیم. من نزدیک به بیست سال است که به حوزه کودک و نوجوان بسیار امیدوارم و فکر می‌کنم اگر آنان را تقویت کنیم، ضامن‌های خوبی برای کشورمان تربیت کرده‌ایم.
ده‌پهلوان در ادامه گفت: اکنون جهل میراثی در کشور زیاد است و جا دارد که بر روی حوزه کودک و نوجوان کار کنیم. کانون کودک و نوجوان را در باغ موزه نگارستان دانشگاه تهران علی‌رغم مخالفت‌ها راه‌اندازی کردیم. هم‌اکنون نیز کار را با چهل کارشناس حوزه کودک و نوجوان آغاز کردیم و ادامه دادیم. در پژوهشگاه میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری چنین افتخاری را داریم که در کنار سایر موارد به حوزه کودک و نوجوان نیز بپردازیم.
ده‌پهلوان افزود: نکته‌ای که وجود دارد این است، تا زمانی که نتوانیم داشته‌هایمان را مکتوب کنیم، نمی‌توانیم میراث فرهنگی را حفظ کنیم. اگر داشته‌هایمان را مکتوب نکنیم، میراث خاک خواهد خورد و تاراج خواهد شد. باید بتوانیم میراث فرهنگی را به زبان کودک منتقل کنیم. باید به فناوری‌های جدید و هوش مصنوعی بیندیشیم و نشر را به آن سمت ببریم و به آینده امیدوار باشیم. باید برای نسل آینده فضا و بستر خوبی را فراهم کنیم.
وی بیان کرد: عناوین جدیدی با تلاش مولفان و مترجمان در سال جاری منتشر شد که تلاش آنان را تحسین می‌کنم، جامعه علمی نباید از داشته‌های میراثی خالی باشد.
کتاب چگونه می‌تواند همدلی ایجاد کند؟
همچنین ولی تیموری، رییس مرکز معرفی فرهنگی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری در این مراسم گفت: هفته کتاب و بزرگداشت کتاب و کتابخوانی را که همزمان با روز جهانی کودک است، گرامی‌می‌داریم. شعار هفته کتاب «خواندن برای همدلی» انتخاب شده است که به کتاب و موضوع وفاق ملی اشاره دارد.
وی به یاوه‌گویی‌ها در مورد جزایر ایرانی خلیج‌فارس اشاره کرد و افزود: از همدلی می‌توانیم به وفاق ملی برسیم. کشور در شرایطی قرار دارد که بیش از هر زمان دیگری به وفاق و همدلی نیازمند است، در این راستا ما نیز این رویکرد را دنبال می‌کنیم. باید به این بیندیشیم که کتاب چگونه می‌تواند همدلی ایجاد کند. ما، همکارانمان، اعضای شورای کتاب، مترجمین و مولفین به دنبال این هستیم که رویکردها را به این سمت و سو سوق بدهیم.
تیموری بیان کرد: دنبال کردن موضوع همدلی در کتاب تنوع بسیار بالایی دارد. جامعه ما جامعه متکثر و پویایی است، محال است بتوانیم کشوری را پیدا کنیم که در این حد خرده‌فرهنگ داشته باشد. این تنوع فرهنگی ریشه در این آب و خاک دارد. اگر بخواهیم با کشورهایی مانند استرالیا و کانادا مقایسه کنیم، نتیجه این است که فرهنگ این کشورها بر اثر مهاجرت ملیت‌های مختلفی که در آنجا سکنی گزیدند، شکل گرفته است و از نوع تنوع فرهنگی کشور ما کمتر در کشورهای دیگر وجود دارد. زمانی می‌توانیم از این خرده‌فرهنگ‌ها استفاده کنیم و همدلی شکل بگیرد که آنها را در چاپ و تدوین کتاب دخالت بدهیم.
وی گفت: تا تعامل شکل نگیرد، وفاق ملی شکل نخواهد گرفت. باید با احترام با یکدیگر برخورد کنیم و با اذعان به تساوی حقوق و ارزش‌ها، این خرده فرهنگ‌ها مانند قطعه‌های پازل در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند و چنین کتابی می‌تواند همدلی ایجاد کند و ما را به سمت وفاق ملی هدایت کند. اگر تحقیقاتی در مورد جزایر سه‌گانه داشته باشیم، مردم ما این مناطق و ویژگی‌های آن را می‌شناسند.
تیموری بیان کرد: یکی از پرسش‌ها این است که چرا برخی از استان‌ها گردشگر ندارد؟ این در حالی است که مردم خودمان نیز شناخت درستی از این مناطق ندارند. باید زمینه را برای حضور گردشگر خارجی فراهم کنیم.
دانش مکتوب نیز در ایران جایگاه رفیعی داشته است
ذات‌الله نیکزاد، سرپرست معاونت پژوهشی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در این مراسم گفت: هفته کتاب، کتابخوانی، کتابداری، کتاب‌بانی را تبریک عرض می‌کنم. ایران سرزمین کهنی است که ارتباط معناداری با کتاب دارد. شنیده‌ایم که دانش در ایران شفاهی بوده ولی دانش مکتوب نیز در ایران جایگاه رفیعی داشته است.
وی افزود: از سلسله هخامنشیان تا ساسانیان کتابخانه گندی‌شاپور شهرت جهانی داشت و هر جا که یک دوره تحول در تاریخ ایران پیدا می‌کنیم، کتاب و کتابخانه جایگاه رفیعی داشته است. از کتابخانه‌های بزرگی در طول تاریخ شنیده‌ایم، هر چند امروز از بین رفته‌اند اما به میزان زیادی سرزمین‌های همجوار را تغذیه می‌کردند.
نیکزاد بیان کرد: کتاب نسبت مستقیمی با خیزش فرهنگ ایرانی دارد. هر جا که فرهنگ ایرانی توانسته استوار شود، کتاب نوشته و نشر شده است. اکنون نیز هم همین‌گونه است، چاپ و نشر کتاب سبب پیشرفت می‌شود. اکنون پژوهش در ایران بسیار انجام می‌شود که امیدواریم به سمت نشر به پیش برود. البته در یکی دو سال اخیر این‌گونه است، نشر گزارش‌های پژوهشی، نشست‌های علمی و مقالات همایشی گویای پویایی علمی در میراث فرهنگی است که امیدواریم سرعت بیشتری پیدا کند.
وی گفت: کتابخانه و مرکز اسناد پژوهشگاه اسنادی را در اختیار پژوهشگران قرار می‌دهد. انتشار دستاوردهای پژوهشی مهم است. باید نتایج پژوهشی همکاران نشر پیدا کند و در اختیار جامعه هدف قرار بگیرد. امیدواریم پژوهشگاه به سمت نشر بیشتر به پیش برود. پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری مرجع در زمینه علوم میراثی است و بهتر است یک‌سری فروشگاه در همه استان‌های کشور راه‌اندازی کند. اکنون عملاً پژوهش‌های میراث فرهنگی در اختیار کسی قرار نمی‌گیرد که باید به این سمت و سو نیز پیش برویم و فروشگاه‌هایی در سراسر ایران تاسیس شود.
تاریخ و فرهنگ ایران را به کمک کتاب انتقال بدهیم
حامد علامتی، مدیر فرهنگی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نیز در این مراسم گفت: اگر نگاهی به سیر تطورات آموزش و پرورش کودکان و نوجوانان در دنیا بیندازیم، می‌بینیم که آموزش و پرورش کودکان و نوجوانان فراز و نشیب زیادی را طی کرده است. در دوره باستان در کشورهای روم، مصر و یونان آموزش فقط مختص اقشار بالای جامعه بود و طبیعتاً وقتی امر آموزش خصوصی می‌شود، افراد تحت آموزش نیز محدود می‌شوند.
وی افزود: از قرن نوزدهم به بعد آموزش رفته‌رفته عمومی و اجباری شد و در کشورهایی مانند آلمان و فرانسه مدارس دولتی راه‌اندازی و با شعار «آموزش برای همه» آموزش به عموم جامعه تسری پیدا کرد. در این زمان متولیان امر به فکر صنعتی شدن آموزش افتادند. محصول یا محصولاتی در حوزه آموزش ابداع شد و در اختیار مسئولان قرار گرفت تا به افراد لازم‌التعلیم آموزش بدهند. به این ویژگی‌ها امروزه تکنولوژی آموزشی می‌گوییم که این ساختار قابل تعمیم و ارزیابی است.
علامتی بیان کرد: در قرن بیستم با آمدن نظریه‌های آموزشی بحث‌های اهمیت نیازهای فردی مورد توجه قرار گرفت و روش‌های آموزشی پررنگ شد. گفتمان انتقالی در خصوص آموزش در اواسط قرن بیستم شکل گرفت و امروزه به شخصی‌سازی آموزشی رسید. شخصی‌سازی آموزش متناسب با نیازها و توانایی‌های هر مخاطب شکل می‌گیرد و متناسب با علایق و سلایق یادگیرنده اجرا می‌شود.
وی گفت: در فرایند شخصی‌سازی انگیزه یادگیرندگان بالاست. استعدادهای شخص و مربی متناسب با شرایط تعیین می‌شود که نیروی زبده‌تری را در مقایسه با صنعتی شدن نیاز دارد. مدت شصت سال است که مدل شخصی‌سازی آموزش در ایران اتفاق افتاده است و آموزش برای کودکان دقیقاً بر این اساس شکل گرفته و نتایج شیرینی نیز داشته است.
علامتی افزود: به نظر می‌رسد که در حوزه میراث فرهنگی باید کتاب را محور و مبنا قرار بدهیم و نقطه اتصال کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و میراث فرهنگی هم می‌تواند کتاب باشد. در این راستا سعی داریم به کمک کتاب تاریخ و فرهنگ ایران عزیز را به خوبی انتقال بدهیم.
منبع: ایبنا