داریوش شهبازی 12/6/1403 «…پروین را نخستین بار مجلۀ بهار به جامعۀ ادب‌دوستان معرفی کرد

داریوش شهبازی
12/6/1403
«…پروین را نخستین بار مجلۀ بهار به جامعۀ ادب‌دوستان معرفی کرد. نیما را مجلۀ موسیقی و نخستین چکامه‌های سهراب و فروغ را مجلۀ آرش ثبت و عرضه کرد و نخستین داستان‌های هدایت، چوبک و ساعدی در نشریات چاپ شد…»
امروزه حیات حکمرانی دموکراتیک و مردم‌سالار در کشورهای توسعه‌یافته بسته به وجود نهادهای نظارتی است. نهادهایی که برای شفاف‌سازی و جلوگیری از تولید رانت و فساد کاربرد اساسی دارند و اجازه نمی‌دهند فساد سیستمیک در ساختار حکومت شکل گیرد. پراهمیت‌ترین این نهادها رسانه‌های آزاد هستند و مطبوعات طلایه‌دار رسانه‌ها و مهمترین آن‌ها به شمار می‌آید.
پیدایی روزنامه در جهان به مفهوم امروزی با اختراع چاپ و امکان تکثیر فراوان نوشته‌ها رخ داد و کاربرد امروزی روزنامه با آغاز صنعت چاپ فارسی و انتشار «کاغذ اخبار» در ایران آغاز شد. انتشار روزنامه در عصر قجر بر جامعۀ ایرانی تأثیر فراوانی داشت که با پیروزی انقلاب مشروطه این تأثیر عمیق‌تر و گسترده‌تر شد. با فروپاشی حکومت قاجار و ظهور سلسلۀ پهلوی و تحولات جهانی بر اهمیت روزنامه و به‌طورکلی رسانه افزوده شد و نقش آن در مدیریت کلان جامعه ابعاد گسترده‌ای پیدا کرد تا جایی‌که باید گفت؛ در سال 1357 اعتصاباتی که با تعطیلی نشریات آغاز شد رفته‌رفته ابعاد ملی به خود گرفت تا عاقبت کار حکومت پهلوی را یکسره کرد.
از روزی که پای روزنامه و مجله به جامعۀ ایرانی باز شد بخش اعظم آنچه دربارۀ تاریخ داریم تحفۀ این مطاع گرانبهاست. نگاهی به تاریخ ادبی معاصر بیندازید. پروین را نخستین بار مجلۀ بهار به جامعۀ ادب‌دوستان معرفی کرد. نیما را مجلۀ موسیقی و نخستین چکامه‌های سهراب و فروغ را مجلۀ آرش ثبت و عرضه کرد و نخستین داستان‌های هدایت، چوبک و ساعدی در نشریات چاپ شد. اگر در جست‌وجوی دقایق ریز زندگی عشقی باشیم و یا حالات دگرگون نسیم شمال و … تنها نشریات پاسخگویمان است. مجلات دانشکده، سخن، ارمغان، بهار، یغما، آرش و غیره تاریخ ادبی معاصر را تشکیل داده‌اند و سبب به راه‌افتادن جریان‌های ادبی و انجمن‌ها و کانون‌ها و … بوده‌اند. از انقلاب مشروطه هرچه خبر داریم هدیۀ نشریات است. از «منشأ فساد» محمدعلی‌شاه تا کلمۀ «خبیثه آزادی» شیخ فضل‌الله، همه را نشریات ثبت‌وضبط و عرضه داشته‌اند. منابع ارزشمندترین کتاب‌های تحقیقی و تحلیلی این حوزه را مطبوعات تشکیل داده‌اند. روزنامه و مجله به ثبت‌وضبط وقایع می‌پردازند و مانند نقر بر سنگ در تاریخ حک و ماندگار می‌کنند. نشریه از ارکان مهم ثبت اندیشه است. از اهمیت این مطاع هرچه بگوییم کم است. مطبوعات آینۀ درخشان تحولات و وقایع جامعه است و در تاریخ کشورمان نقش بسیار مهمی دارد و ارزشمندترین منبع تاریخی است. در این کتاب، تاریخ مطبوعات از عصر محمدشاه مطالعه و بررسی شده است.