یخچال پارک گل محمدی

یخچال «پارک گل محمدی»

تهرانی ها در قدیم یخ مورد نیاز خود را از برف های باقیمانده کوه های شمیران و یخچال های گلی پایتخت فراهم می کردند. یخچال، جایی بود که در آنجا به طور طبیعی و با استفاده از سرمای زمستان یخ تهیه می شد و یخ های فراهم شده را کارگران یخ سازی به انبار یخ که در همان جا بود، منتقل می کردند و پس از پر شدن، در انبار را می بستند، به طوری که راه ورود و خروج هوا مسدود می شد و در تابستان، در انبار را می گشودند و یخ ها را به مرور زمان به بازار عرضه می کردند.

«پارک گل محمدی» در ضلع غربی خیابان خانی آباد از یخچال های قدیمی تهران به شمار می رود. دیوار های چینه ای یخچال، جذابیت آن را بیشتر کرده و خود سندی ملموس از هویت و تاریخ این شهر به سرعت تحول پذیر به نمایش گذاشته است:

«...پارک گل‌محمدی ، با مساحتی حدود ۱۱۰۰۰ متر مربع‌، بنایی تلفیقی از معماری مدرن و سنتی است‌. در این پارک برای آشنایی نسل جدید با سنت‌های قدیمی ‌و تهیه یخ در تهران قدیم‌ دیوارهایی خشتی ساخته شده است که تابلو و قاب آجری شبیه قاب عکس‌ دیوارهای یخچال‌های قدیمی تهران را به شکل زیبایی ‌در بر گرفته است‌. سردر زیبای این پارک از ویژگی‌های بارز آن است‌. این پارک دارای آبشاری زیبا، مکانی برای تعزیه و تئاتر، محل نگه‌داری پرندگان و محوطه ‌بازی کودکان است‌.»/ شهرداری تهران.

با توجه به موقعیت این مکان که در جنوبی ترین نقطه پایتخت ناصری قرار گرفته بود. آنرا می توان در نقشه نجم الدوله دید. در این نقشه به محض ورود به شهر از دروازه خانی آباد (یکی از سیزده دروازه بیرونی تهران ناصری) در ضلع غربی خیابان دروازه خانی آباد (خیابان تختی فعلی) زمین وسیع متعلق به وزیر قرار داشت. کمی که از دروازه به سمت شمال راه پیموده می شد، باغی در سمت چپ راه بود که در دل این زمین وسیع محاط شده بود این باغ به میرزا جعفرخان و حاجی محمد تقی خان نایب کشیک آقاسی باشی تعلق داشت.

از سر گذشت این باغ خبری نداریم و نمی دانیم چه شده تا بعدها در آن یخچال احداث گردیده است.

به نظر می رسد؛ یخچال امروزی (پارک گل محمدی) همان باغ میرزا جعفرخان است، به ویژه آن که در آن درختانی کهنسال است که نشان از باغ بودن آن دارد. باید در اواخر عصر قجر بعد از دوره ناصری یخچال بنا شده باشد. چون؛ در توسعه تهران در دوره های بعد مناطق شمالی مرغوب تشخیص داده و عمارات و باغ های مسکونی رجال بدان سمت کشیده شد. بنابراین باغ - عمارت های جنوبی تهران اهمیت خود را از دست داد و با تغییر کاربری به یخچال و یا دیگر کارگاه های تولیدی تبدیل یافت.

کوچه روبروی این یخچال «کوچه یخچال» نام گذاری شد. امروز نام این کوچه قائم شده است.