مسجد امام خميني

مسجد امام خميني - وقف نامه سردر ورودي شمالي مسجد امام خميني؛

مسجد امام خميني (مسجد شاه سابق)، واقع در ضلع جنوبي خيابان پانزده خرداد، در بازار تهران، از بناهاي ارزشمند دورة قاجار به‌شمار مي‌آيد که بين سال‌هاي 1222 تا 1240 ق.، به دستور فتحعلي‌شاه قاجار ساخته شده است. در زمان ناصرالدين شاه نيز تعميراتي در آن صورت گرفته و گلدسته‌هايي به آن افزوده شده است. بناي مسجد با مساحت حدود 11 هزار متر مربع، با طرح چهار ايواني کامل ساخته شده و مشتمل بر صحن وسيع مياني، ايوان‌هاي چهارگانه، گنبدخانه و شبستان‌هاي ستون‌دار، رواق‌ها، سردرها و جلوخان شمالي، به همراه تزييناتي همچون کاشي‌کاري، گچ‌کاري، حجّاري، مقرنس و کتيبه‌هاي گوناگون است.( مساجد تاریخی، 105) مسجد داراي سه ورودي شمالي، شرقي و غربي است. بر سردر ورودي شمالي، که اصلي‌ترين ورودي مسجد است، کتيبة سنگي مستطيل‌شکل بزرگي وجود دارد. در ميان اين کتيبه، طاق‌نمايي حک شده که در داخل آن، وقف نامه‌اي سنگي در 10 سطر از دورة فتحعلي‌شاه نوشته شده است. در جريان واقعة پانزده خرداد 1342 شمسي، دو قسمت از اين کتيبه به ضرب گلوله تخريب شده که پس از انقلاب اسلامي مرمّت شده است.( مساجد دیرینه سال تهران، 59) با اين حال محل اين دو گلوله، يعني در آغاز سطر 3 و 4 و در انتهاي سطر 9، به‌وضوح قابل مشاهده است. متن وقف نامه چنين است:

(1) هو الواقف علي الضمائر

(2) الحمد لله الذي وقف علي باب معرفته العقول کصخيرة وهي صمّاء، والصّلوة علي

(3) الرسول وآله وهم عليه أدِلّاء. وبعد غرض از تحرير اين کلمات خجسته‌آيات آن است که اعلي‌حضرت فلک‌بسطت شاهنشاه

(4) دين‌پناه ظل السّلطان ابن السّلطان ابوالفتح و العُلي الخاقان فتحعلي‌شاه قاجار (خلّد الله مُلکَه وسلطانَه) وقف صحيح شرعي فرمود سي و چهار باب دکاکين

(5) حادثة واقعه در بازار جنب مسجد، به انضمام يک‌باب حمام جديد، که حدود آن در وقف‌نامچه، علي‌حِدَه ثبت و ضبط است؛ و توليت آن را مفوّض فرمود به متولي مسجد که در آبادي و رونق

(6) دکاکين مزبوره لازمة دقت و اهتمام به عمل آورده، به اجارة مستأجرينِ معتبر داده، هر ساله وجه اجارة آن را از قرار تفصيل فيما بين مباشرين و خدّام مسجد بر پانصد

(7) سهم تقسيم نمايد: متولي و نايب امام نفري سي سهم، واعظ و ناظر و خادم‌باشي نفري بيست سهم، فراش‌باشي دوازده سهم و پنج نفر فراش و سقّا و دو نفر چراغچي و سه نفر فانو[س]چي

(8) نفري ده سهم، مکبّر و سه نفر مؤذن نفري پانزده سهم، دو نفر اِبريق‌دار نفري چهار سهم، و دويست سهم ديگر را به تصرف امام داده که صرف روشنايي مسجد و تعميرات اخرويه و اخراجات

(9) متفرقة دکاکين مزبوره و مسجد، از بابت ازالة برف و اندود بام شود. و اگر تغييري در نفر خدّام و عزل و نصب مباشرين و زياده و نقصانِ مقرّري ايشان لازم افتد، متولي به اذن و اطلاع امامِ اصل(؟)

(10) قطع و فصل آن را نموده خود بنفسه، دخل و تصرف در آن ننمايد، تا در مجاري تغيير و تبديل شرايط تعديل که لازم عدالت مسلّمة امامست بي‌ريب و شکي بعمل آيد؛ مقرر آنکه مال‌الاجاره دو باب اُرُسّي جنبَين هذا الباب داخل پانصدمست.