قنات های حاج میرزا آقاسی

قنات های حاج میرزا آقاسی - حاج میرزا آقاسی، صدراعظم بعدی به قنات کندن و توپ ریختن مشهور بود. بیشتر خالصه‌های مرغوب اطراف تهران در این دوره از قریه‌هایی بود که با قنات کشیدن حاج میرزا آقاسی، صدراعظم وقت، آباد شده بودند. به گفته رضاقلی خان هدایت در ۱۲۶۳ق. صدراعظم ۴۳۸‘۱ پارچه از قریه‌هایی را که خود آباد کرده بود و تقریباً دو کرور قیمت داشت، به شاه اهدا کرد.( بامداد، ج۲، ۲۰۷، ۱۳۴۷ش.) از میان آن‌ها قلعه عباس‌آباد که محل آن در حوالی یا در داخل پادگان عباس‌آباد فعلی قرار داشته، از خود حاج میرزا آقاسی نام گرفته است. از دیگر کارهای مهم وی کشیدن نهری از رودخانه کرج برای یافت‌آباد و وسفنارد بود که در ۱۲۶۱ق حفر شد و بعدها موجب آبادی کلاک، گرم‌دره و میانجوب و شمار بسیاری از دهاتی شد که تا چندی پیش از این جوی مشروب می‌شدند.(همان)

۲۰ سالی که از عقد عهدنامه ترکمانچای در ۱۲۴۳ق/۱۸۲۸م تا مرگ محمدشاه در ۱۲۶۴ق/۱۸۴۸م به درازا کشید، دوران فقر و رکود همراه با افزایش جمعیت مسکینان در تهران بود. مهاجران فقیر بیش‌تر در محله‌های جنوب شهر (که اجاره یا خرید خانه ارزان‌تر بود) سکنا می‌گزیدند. محله محمدیه که در جنوب بازار واقع شده، محصول همین دوران است. با افزایش تراکم و آلودگی، به‌خصوص در محلات جنوبی، بیماری‌های واگیر نیز تبدیل به یک معضل دائمی شد. آب‌های آلوده کانون تولید وبا، حصبه و مالاریا بود؛ چنان‌که در سال‌های ۱۲۴۸، ۱۲۵۱ و ۱۲۶۱ق مالاریا در ایران شیوع یافت و بسیاری به هلاکت رسیدند. بار اول فقط از دارالخلافه تهران ۲۰ هزار کس تلف شدند و شخص شاه نیز مبتلا شد، ولی سرانجام بهبود یافت./همان.