امین لشكر

میرزا قهرمان قمشه‌‌اى اصفهانى امین لشكر (برخى امیر لشكر گفته‌‌اند) از درباریان قاجارى است كه در سال 1292 ق. وزیر گمركات و رئیس خالصجات شد و در آن سال‌‌ها عمارت آجرى وسیع، زیبا و بسیار مجلل را در ضلع شرقى میدان توپخانه بنا نهاد كه عبدالله مستوفى در صفحه 138، جلد اول كتاب شرح زندگانى من مى‌‌گوید: «او مبلغى به ناصرالدین شاه داد تا اجازه گشودن در به میدان و احداث سردر نمود و با گچ‌‌برى‌‌هاى تجملى و بناى زیباى خود بر شكوه میدان افزود، اما وى كه بسیار گشاد باز و ولخرج بود سرانجام به واسطه همین اعمالش مجبور به فروش آن خانه مجلل گردید كه مدت‌‌ها محل استقرار بانك انگلیسى شاهى یا شاهنشاهى بود و پس از آن نیز بانك بازرگانى ایران در آن‌‌جا استقرار یافت.»

 امین لشكر در سمت وزیر گمرك‌‌خانه و رئیس خالصجات مبالغ زیادى برداشت كرد و كم آورد. در دوم ذیحجه سال 1302 ق. از سمت خود معزول شد. با آن‌‌كه 15 هزار تومان بدهى او را شاه بخشید، مجبور شد كه خانه و عمارت خود را در میدان توپخانه به شاه واگذار كند.

 «... خانه امین لشكر را امین‌‌الدوله از شاه خرید پانزده هزار تومان كه یك جغّه الماس هشت هزار تومانى داد و هفت هزار تومان نقد...» / روزنامه خاطرات اعتمادالسلطنه، ص 406.

 میرزا قهرمان در سال 1244 ق. متولد شده و نسبت خود را به میر فتاح از سرداران شاه عباس بزرگ مقتول در سال 1025 ق. در محاصره گرجستان مى‌‌رسانده است. در ابتداى خدمتش مستوفى نظام آذربایجان بود و بعد در سال 1279 ق. به ریاست دفتر لشكر منصوب شد. در سال 1282 ق. ملقب به مشیر لشكر گردید و در سال 1284 ق. به لقب امین لشكرى ملقب شد. در سال 1285 ق. كه طهماسب میرزا مؤیدالدوله به سمت پیشكارى آذربایجان به تبریز وارد شد، میرزا قهرمان را توقیف و زندانى كرد. پس از این‌‌كه عزیز خان، سردار كل، براى بار دوم در سال 1287 ق. به جاى مؤیدالدوله به پیشكارى مظفرالدین شاه تعیین گردید، امین لشكر وضعش مثل سابق دوباره خوب شد و پس از مرگ عزیز خان در سال 1288 ق. به پیشكارى ولیعهد منصوب گردید. در سفر اول ناصرالدین شاه به اروپا در سال 1290 ق. همراه او بود و در سال 1292 ق. وزیر گمركات شد. در سال 1296 ق. براى بار دوم پیشكار ولیعهد گردید و تا اواسط 1297 ق. در این سمت باقى بود. در سال 1301 ق. تصدى خالصجات كه كار بسیار پر دخل و منفعتى بود به وى واگذار شد و در همین سال عضو دارالشورى كبرى دولتى نیز گردید. در سال 1305 ق. ناصرالدین شاه به سبب سوءاستفاده دستور مى‌‌دهد امین لشكر را توقیف و به اردبیل تبعید كنند. سرانجام میرزا قهرمان در تاریخ چهارم رجب 1310 ق. در تهران درگذشت. او در پایان عمر، خانه و حتى تمامى اثاث خانه و اموالش را از دست داد و هنگام مرگ چیزى در بساط نداشت. / شرح رجال ایران، ج 3، ص 136.