ابوالحسن

شاهزاده ابوالحسن میرزا معروف به شیخ‌‌الرئیس و متخلص به حیرت پسرمحمدتقى میرزا حسام‌‌السلطنه، پسر هشتم فتحعلى شاه قاجار بوده و از فضلا و خطباى (آخوند بوده) قاجاریه است. در سال 1264 ق. در تبریز متولد و در سال 1336 ق. در تهران درگذشت و در صحن حضرت عبدالعظیم ایوان مقبره ناصرالدین شاه مدفون گردید. / شرح رجال ایران، ج 1، ص 43.

 مورخ‌‌الدوله سپهر درباره او مى‌‌نویسد:

 «شاهزاده ابوالحسن میرزا شیخ الرئیس نواده فتحعلى شاه قاجار از آزادى خواهان مشهور است، كه بعد از بمباران مجلس در باغ‌‌شاه محبوس و زنجیر شد.» / ایران در جنگ بزرگ، ص 244.

 در كتاب نخستین كارگزاران استعمار انگلیس شیخ‌‌الرئیس جزو فراماسونرهاى آن دوران معرفى شده و در مخالفت با ابراهیم صفایى نویسنده رهبران مشروطه كه او را از رهبران مشروطیت معرفى مى‌‌نماید مى‌‌نویسد: «شیخ‌‌الرئیس از فرماسونرهاى ایران و وابسته به لژ بزرگ انگلستان مى‌‌باشد.» / نخستین كارگزاران استعمار انگلیس، ص 19.

 «دوشنبه 9 محرم 6 / 1335 نوامبر 1916 - حاجى شیخ الرئیس (ابوالحسن میرزا) امروز در مجلس روضه خوانى منزل خود بالاى منبر رفته بر ضد اوضاع حاضره صحبت كرده و از شاهزاده شعاع‌‌السلطنه تمجید نمود. میرزا على اكبر ساعت ساز از دموكرات‌‌هاى معروف از پاى منبر برخاسته گفت: «آخوند، شب قتل موقع ذكر مصیبت است نه موقع تملق از خائنین مملكت!... روز بعد مجلس روضه خوانى شیخ‌‌الرئیس از طرف دولت قدغن گردید و به تحریك اولیاى امور، سایر وعاظ در مقام تكفیر شیخ الرئیس بر آمدند.» / ایران در جنگ بزرگ، ص 400.