کتابچه قانون بلدیه
یکی از مهمترین نهادهای مدنی جدید که مستقیماً با اداره امور شهر سر و کار داشت، سازمان شهرداری یا اداره بلدیه بود که در دوره محمدعلی شاه قاجار دایر شد. نخستین قانون بلدی در ۱۰۸ ماده در ربیعالاول ۱۳۲۵ق./آوریل ۱۹۰۷ از تصویب مجلس گذشت و با عنوان کتابچه قانون بلدیه انتشار یافت. این کتابچه نخستین مجموعه قوانین جدی و جامعی است که درباره اداره شهرها و اجرای اصلاحات شهری و یا به تعبیر ماده اول آن برای… حفظ منافع شهرها و ایفای حوایج اهالی شهرنشین… در ایران فراهم گردید. برای این منظور اداره بلدیه در عمارتی در سبزهمیدان تهران استقرار یافت و دکتر خلیلخان اعلمالدوله ثقفی (که طبیبی نیکنام و مردی مطلع و آزاداندیش بود) به شهرداری تهران منصوب شد و تا ۱۳۳۲ق./۱۹۱۴م. متصدی این مقام بود. بلدیه در ابتدای کار چون سازمان استخدامی وسیعی نداشت، بیشتر کارهای شهر را به مقاطعه میداد و این مقاطعهکنندگان و تشکیلاتی که در اختیار داشتند، همانها بودند که پیش از آن در دوره استبداد هم این کارها را انجام میدادند. بلدیه در ۱۳۲۷ق/۱۹۰۹م ضمن اعلانی به عموم مردم، اهالی دارالخلافه را ملزم کرد تا ۵ روز برای نصب چراغ بر سردر خانههای خود اقدام کنند.( ناظمالاسلام کرمانی، ج۱، ص۵۲۱، ۱۳۶۳ش.) در ۵ ربیعالاول ۱۳۲۸ق./۱۷ مارس ۱۹۱۰م، مجلس برای رفع فقر مالی و ضعف بودجه بلدیه، قانونی با عنوان مالیات بلدی بر وسایل نقلیه از تصویب گذراند. به موجب این قانون، بر کلیه وسایل نقلیه شهری مالیات بسته شد و دولت اجازه یافت از هر اتومبیل ماهانه ۵ تومان، از هر درشکه ۱۲ قران، و از هر کالسکه ۱۵ قران مالیات بستاند.(مستوفی، ج۲، ص۳۲۴، تهران، ۱۳۷۱ش.)