چلچله الوکلا

چلچله الوکلا
اَفْسَر، محمدهاشم میرزا (۱۲۵۸- شهریور ۱۳۱۹ ش / ۱۸۷۹- سپتامبر ۱۹۴۰ م)، ملقب به شیخ‌الرئیس و متخلص به افسر، پسر نورالله میرزای جناب و نوۀ فتحعلی شاه قاجار، ادیب، شاعر، روحانی و از رجال سیاسی سرشناس عهد قاجار و پهلوی. قاسم غنی، همشهری افسر در خاطراتش به بدی از او یاد می‌كند. وی گرچه به مراتب هوش، ذوق شعری و مخصوصاً بذله‌گویی و ظرافت طبع افسر تصریح دارد، اما در خاطراتش دربارۀ او آنچنان می‌نویسد كه خواننده تصویر مردی فرصت‌طلب، پشت هم‌انداز، اهل تظاهر، سخت محتاط و عافیت‌طلب، همدم و دمخور هر فرقه ــ از روحانی و حكیم گرفته تا صوفی و رند خراباتی، از دیندار گرفته تا مرتد، از مستبد گرفته تا مشروطه‌خواه ــ سیاست باز و نخود هر آش را پیش روی خود می‌بیند. غنی نیز به لهجۀ سبزواری نامعمول و «قُح» افسر اشاره دارد و می‌گوید: دریافت سخن او به دشواری ممكن است . ظاهراً به همین سبب بوده است كه به افسر لقب «چلچلة الوكلا» داده بودند.(غنی، قاسم، یادداشتها، به كوشش سیروس غنی، تهران، ۱۳۶۷ ش. 1 / ۱۶۱، ۱۶۲؛ بامداد، مهدی، شرح حال رجال ایران، تهران، ۱۳۷۱ )