چاه آرتزین
چاه آرتزین یا چاه پیكان؛ حفر این نوع چاه و استفاده از آن در زمان ناصرالدین شاه رواج یافت. اعتمادالسلطنه درباره «مقاوله نامه چاه آرتزین» كه بین ایران و آمریكا امضا شده بود، مینویسد :
«علمای بزرگ این قرون اخیراً حفر چاه و اجرا میاه را اختراعی عظیم كردهاند و به عالم آبادانی این جهان خدمتی بس خطیر فرمودهاند … بر عهده حكیم فرزانه دكتر طرانس آمریكایی كه یكی از افتخارهای دولت جمهوری اتازونی است، مقرر فرمودهاند تا اسباب كارخانه این صناعت كبری را از ینگی دنیا صادر سازد و به ایران وارد نماید. قرارنامه این مقاوله مقارن جمع و تألیف این عجاله به امضای قضاءِ اقتضاءِ مزین گردید.»(المآثروالآثار، ص 114)
بعداً آمریكاییها دركلیسای انجیلی واقع در خیابان قوامالسلطنه یك حلقه چاه آرتزین حفركردند كه مورد استفاده قرارگرفت و در نقشه تهران محل آن به طور وضوح نشان داده شده است.
از یك عبارت دیگر اعتماد السلطنه بر میآید كه یك چاه پیكانی (آرتزین) دیگر در خانه موسیو طرانس حكیم حفر شده بوده و ناصرالدین شاه یكی دوبار به تماشای آن رفته است.