نوروز در دوره ناصری

نوروز در دوره ناصری
دکتر چارلز جیمز، ویلس(Charles James, Wills) از ماموران دولت انگلیس در ایران بود. او اواسط دوره ناصری، سال¬هایی را در تهران گذراند و سفرنامه¬ای از این اقامت نوشت. ویلز مطالب فراوانی را در ارتباط با رفتار و خصوصیات اجتماعی ایرانیان و … نوشته است. ویلز یا ویلس (هردو املا در ترجمه¬های ایرانیان، یاد شده است.) در باره نوروز میدان شاهی می نویسد: «برنامه پهلوانان ابتدا با صدای زنگ و ضرب مرشد و چرخ و میل بازی آنان آغاز و سپس تبدیل به کشتی پهلوانی گشت بعد از آن نوبت به جنگ گاو، قوچ ها و هنرنمایی دیگر گروه‌ها رسید و در ضمن دسته موزیک زنبور کچی¬ها یا توپخانه شترسواران شروع به نواختن توا و مارش های مهیج نمود. مانور زنبور کچی¬ها و تیراندازی هوائی آن‌ها همه سر و صداهای میدان را تحت الشعاع خودش قرار داد. نوبت به یهودیان رسید، فراشان شاهی دست و پای آن‌ها را چسبیدند و با یک تکان شدید همه آن‌ها را به داخل استخر یخ زده انداختند. به محض سرکشیدن از آب و هراسان بیرون آمدن از هر طرف دوباره دست و پای آن‌ها را می¬گرفتند و همراه با صدای فریاد و خنده حاضرین بداخل استخر پرت می‌کردند. صدای انفجار توپ¬ها باعث بر رم کردن گاوهای جنگنده، پاره کردن زنجیر و قرار آن‌ها بداخل جمعیت تماشاچی گشت و صدای فریاد وحشت آلود زنان و بچه‌های در زیر دست و پای حیوانات مانده در محوطه پیچید. به دستور شاه چند مشت اشرفی از بالا به سر پهلوانان کشتی گیر و سایر هنرمندان پاشیدند. آن‌ها هم با هیجان تمام جهت جمع کردن سکه‌های طلا به طرف آن‌ها حمله بردند و از سر و کول هم بالا رفتند. در این بین شاه عزم رفتن کرد و بدین طریق برنامه نوروزی امسال هم به پایان رسید.»
زنبورکچی؛ زنبورک اسلحه ناکارامدی بود که بر شتر می¬بستند و سربازی پشت شتر می نشست و هنگام جنگ به سوی دشمن تیراندازی می¬کرد. آن سرباز را زنبورک¬چی می گفتند.
فراش شاهی؛ عمله خلوت شاه و اغلب نیرومند و چابک بود.
کتاب ایران در یک قرن پیش ( سفرنامه دکتر ویلز )
نویسنده:چارلز جیمز ویلز
مترجم:غلامحسین قراگوزلو
ناشر:اقبال
سال نشر:1388