موسیو نوز
مظفرالدین شاه مانند پدرش ناصرالدین شاه ۳ بار در سالهای ۱۳۱۶ و ۱۳۱۹ و ۱۳۲۳ق. به اروپا سفر کرد. رهآورد سفر اول استخدام چند بلژیکی برای مستشاری ادارات بود. موسیو نوز را برای گمرک، انگلس را برای مالیه، پریم را برای ضرابخانه، و هنبیک را برای وزارت خارجه استخدام کردند.(مستوفی، ج۱، ص۴۹۲، ۱۳۷۱ش.) در دوره مظفرالدینشاه از یک سو متأثر از ضعف و انفعال دستگاه دولت در اعمال حاکمیت ساختار کهن استبداد سلطنتی، و از سوی دیگر شاهد فعالیت شدید قشر کوچکی از طبقه متوسط شهرنشین بود که در اندیشه اصلاحات اجتماعی و پیریزی نظم نوین سیاسی بودند. او دروازههای کشور را به روی سوداگران بیگانه گشود و دوباره درصدد استقراض خارجی برآمد: واگذاری انحصار استخراج نفت به دارسی و … و استخدام نوز بلژیکی برای ریاست بر گمرکات کشور. این امر همزمان با کاهش شدت عمل مأموران نظمیه، افزایش آزادی عمومی مطبوعات، لغو ممنوعیت سفر و تشویق ایجاد مجامع فرهنگی و آموزشی، اعطای آزادی عمل بیشتر به اصناف برای ایجاد تشکلهای صنفی و حرفهای نظیر کمپانی فارس در شیراز (۱۳۱۵ق)، شرکت اسلامی (نخستین شرکت سهامی سراسری)، کمپانی محمودیه، شرکت مسعودیه در اصفهان (۱۳۱۶ق) و شرکت عمومی شامل ۱۷ تن از تجار در تهران (۱۳۱۸-۱۳۲۴ق) بود.(شبکه تلفن، ایران امروز، ۱۳۱۹ش، س ۲، شم ۱۰؛ تاریخچه معارف ایران، تعلیم و تربیت، ج۱، ص۴۵۹-۴۶۴، ۱۳۱۳ش، س ۴، شم ۷ و ۸)