فیشر

فیشر - آنتوان فیشر اتریشی در‌ سال ١٢٨١ ش. در دوران سلطنت مظفرالدین شاه به ایران آمد و در سفارت امپراتوری اتریش - مجارستان مشغول کار شد. وی ١٢٨٣ بیرون خندق شمالی، در مجاورت حصار ناصری، ضلع شمالی میدان فردوسی کنونی باغی خرید. محدوده باغ محل بازار عباسی فعلی سر خیابان قرنی تا کوچه شریف بود. مطابق سند مکاتبات اداری وزارت خارجه؛ فیشر، محرر شانسلری سفارت اتریش بوده، یعنی دبیرخانه یا دبیر کنسول سفارت اتریش. وی طی نامه ای از وزارت خارجه درخواست تسهیل در آبرسانی به باغش کرده است. او به تاریخ ٢٣ ورود شهر صفر ١٣٢٧ (٢٥ اسفند ١٢٨٧)، در نامه‌ای خطاب به وزارت خارجه نوشته است: «جناب وزیر مختار اسپانی حامی منافع اتباع اتریش ؛ مدت سه ماه است که باغ اینجانب و باغ موسیو کورا که به من سپرده شده است غیرمنظم مشروب می‌شود و تقریباً سه هفته است که به هیچ وجه آب نرسیده و حتی آب‌انبارها به کلی خالی برای مصرف یومیه به اشکال باید از خارج تهیه نمود. در ظرف چهارده ‌سال که این محل کوچک متعلق به اینجانب بوده همواره مرتباً پر هفته دو مرتبه موافق قراردادهای گذشته و حاضره آب می‌داده‌اند فعلاً با وضع حاضر ممکن است درخت‌ها به کلی خشک شود علیهذا متمنی است اقدام بفرمایید که مالک آب را مجبور نمایند کمافی‌السابق هفته‌ای دو مرتبه (هر دفعه یک ساعت) تا بهار آینده که قرارداد منقضی می‌شود باغ‌های ما را مشروب نماید و فوراً آب‌انبارها را پر نماید.»

پرویز عدل در کتاب خاطراتش می‌گوید: «...سیف‌الله به اتفاق این دوست که نامش فیشر بود، به ایران آمد، وی مدتی در سفارت اتریش کار می‌کرد و سپس یک شرکت بازرگانی تشکیل داد؛ چون مردی باهوش و خوش‌برخورد بود و زود فارسی را یاد گرفت. دوستان زیاد پیدا کرد و ثروت فراوان اندوخت. شهر تهران در آن زمان شهر نسبتا کوچکی بود که دورادور آن خندق کنده بودند و فقط از چند دروازه می‌شد رفت و آمد کرد. فیشر اولین کسی بود که خارج از دروازه شهر خانه مجلل و زیبا با باغ گلکاری و درخت‌های تزیینی و چمن‌کاری بنا کرد.»

میرزا ابوالقاسم‌خان کحال‌زاده، منشی سفارت آلمان، در تهران در دوره سلطنت احمدشاه به‌عنوان یگانه فردی یاد شده که موسیو فیشرِ معروف را شخصا دیده و در خاطراتش گفته است که فیشر در دوره سفارت کنت لُگوتِتی در سفارتخانه امپراتوری اتریش - مجارستان رئیس دفتر بوده است.

بدین ترتیب فیشر با کار در سفارت به سِمَت ریاست دفتر یا دفتردار ارتقا یافته بود. نامه‌ای که در‌ سال ۱۲۹۲ش. از طرف سفارت اتریش نوشته شده و در آن آنتوان فیشر دفتردار سفارت معرفی شده است نیز بر این امر صحه می‌گذارد.

کحال‌زاده در توصیف ملک موسیو فیشر می‌نویسد: «این‌که متذکر شدم آقای فیشر بانی خیابان فیشرآباد بدین جهت بود محل فعلی میدان فردوسی سابقا خندق بود و کوچه بن‌بست سفارت انگلیس در این محل به خندق می‌خورد -در آن طرف خندق یگانه خانه‌ای که بنا شده بود متعلق به موسیو فیشر، رئیس دفتر سفارت اتریش بود که شخصا این ساختمان را به دست بنّا و عمله ایرانی برپا کرد. هنوز در خیابان زاهدی یک قسمت از ایوان و ستون‌های خانۀ موسیو فیشر باقی است. موسیو فیشر به رسم آن روز که هر کس جایی را در خارج شهر بنا می‌کرد، به نام خود معرفی می‌کرد، آن بیابان بی‌آبادی را به نام خود فیشرآباد کرد و کاشی هم درب خانۀ خود به نام فیشرآباد نصب کرد.» موسیو فیشر که اولین خانه این محله را بنا کرد نامش را فیشرآباد گذاشت و کاشی ای به همین عنوان بر سردر خانه اش نصب کرد.

فیشر، پس از ٣٥ سال زندگی در ایران در روز ١٦ شهریور سال ١٣١٦ درگذشت و در قبرستان کاتولیک‌های دولاب در تهران به خاک سپرده شد.

فیشر دوست باغبانی داشته به نام پروتیگا. او را به ایران دعوت می‌کند تا باغبان باغ‌های سلطنتی شود. فیشر دیپلمات بود و چون با او ارتباط نزدیکی داشت، احتمالا این شائبه که فیشر باغبان کامران میرزا بوده به وجود آمده است.

امید علیزاده، نمایشگاهی در ارتباط با هویت فیشرآباد برپاساخت و اسناد فوق الذکر را به نمایش گذاشت. وی برای نخستین‌بار عکسی از فیشر که کلاهی انگلیسی بر سر و عینکی گِرد بر چشمانش دارد و بر صندلی‌ای نشسته (امضای موسیو فیشر) نشان داد.