شرکت روسی ایرانی حمل و نقل

شرکت روسی ایرانی حمل و نقل – با ظهور سلسله پهلوی رفته رفته از تسلط تحقیرآمیز روس و انگلیس کاسته شد و آلمانی ها و دیگر کشورهای اروپایی که در دوران قاجاریه اجازه فعالیت در ایران را نداشتند و یا بسیار محدود بودند، پا به میدان گذاشتند. بسیاری از بناهای اساسی دوره رضاشاه آلمانی و غیر روس و انگلیس است. با برکناری اجباری رضاشاه کم کم روس و انگلیس فعالیتشان افزایش یافت. بعد از جنگ جهانی دوم میدان فعالیت شرکت های مسافربری بیشتر شد.

وسایل حمل و نقل شهری به خصوص اتومبیل پس از مشروطیت و جنگ جهانی اول گسترش بیشتری یافت. اگرچه در اوایل این دوره کالسکه، درشکه و تراموای اسبی در شهرها، و دلیجان در میان راه‌ها و شهر‌ها عمده‌ترین وسائل نقلیه مورد استفاده بود، اما برخی مؤسسات خدماتی، نظیر پست از همان سال‌های ۱۳۲۷ق اقدام به استفاده از اتومبیل برای انتقال محموله‌های پستی کردند. به همان نسبت که گرایش به استفاده از اتومبیل فزونی می‌یافت، کارگاه‌های تعمیر درشکه و کالسکه نیز جای خود را به گاراژ و تعمیرگاه اتومبیل می‌داد. این گرایش به‌خصوص با ورود انبوه اتومبیل‌های جنگی روس‌ها و انگلیسی‌ها به ایران تشدید شد؛ چنان‌که ایجاد گاراژ و تعمیرگاه‌های نظامی در شهر‌های مسیر عبور یگان‌های نظامی توجه بسیاری از مردم را به اتومبیل و حرفه‌های جنبی آن جلب کرد. اتومبیل به منزله یک وسیله نقلیه عمومی به شکل اتوبوس زودتر از ۱۳۰۷ش. و تاکسی زودتر از ۱۳۲۵ش. مورد استفاده قرار نگرفت. از سال ۱۳۳۲ش. شرکت روسی ـ ایرانی برای حمل مسافر و مال‌التجاره از انزلی به تهران تأسیس شد.( گنج شایگان، ج۱، ۴۸، ۱۳۶۲ش.) با فزونی گرفتن استفاده از اتومبیل، شرکت‌هایی نیز برای تأمین و فروش بنزین تأسیس شدند./ صادق مستشارالدوله، صادق، خاطرات و اسناد، ج۱، ۶۲، به کوشش ایرج افشار، تهران، ۱۳۶۲ش.