سرچشمه

سرچشمه - مهم‌ترین دلیل وسیع بودن تهران حصار تهماسبی حفاظت از منابع آب شهر بود. منابع آب تهران آن روزگار عبارت بودند از دو چشمه به نام‌های «سرچشمه بالا» و «سرچشمه پایین» که در شمال شرقی فوران می‌کردند و در مرکزِ حصار جایی که بعد‌ها ارگ سلطنتی تهران در آن ساخته شد، قنات مهران ظاهر می‌گردید؛ و در شمال غربی در محله سنگلج قنات «آب پخش کن» واقع بود. این منابع حیاتی آب بایستی در درون حصار شهر قرار می‌گرفتند تا در هنگام جنگ و حمله احتمالیِ دشمن از ویرانی و آسیب در امان باشند. بسته شدن این منابع یا تغییر مسیر آن‌ها منجر به بی‌آبی و موجب سقوط شهر می‌گردید. افزون بر این چنان‌که گذشت، سراسر نواحی غربی و شرقی زمین‌های تهران، متصل به بارو پوشیده از باغ و کشتزار بود و ضرورت‌های اقتصادی و جنگی ایجاب می‌کرد که باروی شهر آن‌ها را نیز دربر گیرد تا از آسیب دشمن در امان باشند./ جغرافیای تاریخی تهران، ج۱، ۲۸، ۱۳۸۱ش.