تن قتن - اراضي تن قتن در شمال شرقي تهران واقع است. اراضي تن قتن در مجاورت سوهانك است، ولي ارتفاعش كمي پايين تر است. چون از گذشته يعني از دوره ناصرالدين شاه بخشي از اين اراضي از آب سوهانك سهم داشته كه اين خود دليلي بر اين موضوع است. ارتفاع سوهانك 30، 40متر بيشتر از تن فتن است. زیرا آب آنجا سوار بر اراضی تن قتن می شده است. تن قتن، بعدها در دوره رضاشاه به ارباب گيو نماينده زرتشتيان تعلق يافت و تا سال هاي اوليه پس از انقلاب اسلامي به صورت باير باقي بود، اما اكنون تمام اراضي آن حدود، نظير سوهانك، حديقه و... ساخته شده است.
در دوره ناصري ميرزا فضل الله خان در اين اراضي عمارتي ساخت و به نام پسرش بنان الدوله، بنانيه ناميد و از آن پس بنانيه نام اين اراضي شد. در فرهنگ جغرافياي ايران در دوره پهلوي «بنانیه» را چنين معرفي مي كنند؛ ده كوچكي است كه 10 تن جمعيت دارد.
ميرزا فضل الله، منشي امين السلطان بود و چون امين السلطان پيش از آنكه در قيطريه باغ غيبي و عمارت آنجا (پارك قيطريه) را بسازد، در حديقه عمارتي داشت. بنابراين ميرزا فضل الله، هم در مجاورت حديقه در اراضي تن قتن عمارت خود را بنا كرد.
ميرزافضل الله خان نوري برادر ميرزاآقاخان نوري صدراعظم ناصرالدين شاه است. اين دو برادر در دوره محمدشاه تنبيه شدند و به خارج از پايتخت تبعيد گشتند، ولي با آمدن ناصرالدين شاه دوباره به پايتخت بازگشتند، در این باز گشت، سفارت انگليس از ميرزاآقاخان كه تابعيت دولت انگليس را پيدا كرده بود، بسيار حمايت مي كرد، و سرانجام با همين حمايت ها بود، كه وي پس از قتل ميرزا تقي خان اميركبير صدراعظم ايران شد، و در اين زمان ميرزا فضل الله خان كه حاكم قم بود، به وزير نظام ملقب گرديد و به وزارت آذربايجان منصوب شد. بعدها او منشي امين السلطان گردید. مهدي بامداد در كتاب «شرح حال رجال ايران» تصريح مي كند كه ميرزا فضل الله، در سال 1289 ق. در سن 80 سالگي در تهران فوت کرد. بنابراين عمارت بنانيه بايد پيش از اين سال بنا شده باشد. در هيچ يك از منابع موجود، تاريخ احداث عمارت بنانيه درج نشده است، اما با ملاحظه تاريخ درگذشت ميرزا فضل الله بايد تاريخ بنا قبل از سال 1289 ق. و پس از احداث بناي باغ امين السلطان در حديقه باشد.
تاریخ تهران با دو « فضل الله» رو به روست که از اتفاق هر دو «نوری»اند، براي جلوگيري از خلط مبحث، به معرفي بيشتر ايشان مي پردازيم:
ميرزا فضل الله خان نوري مازندراني (1289-1209) پسر سوم ميرزا اسدالله خان نوري لشكرنويس باشي و برادر بزرگ و اعياني ميرزا آقاخان نوري صدراعظم ناصرالدين شاه (جانشين ميرزا تقي خان اميركبير) ميرزا فضل الله چنانكه پيشتر گفته آمد، ملقب به وزير نظام شد. او در دوره صدارت امين السلطان در خزانه و وزارت دارايي همه كاره بود، و زماني هم توليت آستان قدس رضوي را داشت. وي به سبب مشاغلي كه به دست آورده بود، ثروت فراواني كسب كرد، و در دوران حيات خويش در تربيت پسرش ميرزا كريم خان بنان الدوله بسيار كوشيد، اما دست طبيعت و روزگار هميشه محاسبات بشر خطاكار را بر هم مي زند. بنان الدوله پس از مرگ پدر همه ثروت بادآورده و گردآورده او را،در چشم بر هم زدني به باد داد، به طوريكه بنان الدوله در دوران مشروطيت آهي در بساط نداشت، و به همين خاطر مدتي هم در سفارت روس در زرگنده متحصن شد، ولي سريع تر از بسياري- چون فهميد كه روس ها هرگز به قول خويش عمل نخواهند كرد- دست از پا درازتر از سفارت روس خارج و متوسل به دولت ایران شد.
بنان الدوله در آن دوران سخت، به بنانيه هم كه پدرش با چه اميد و آرزويي از روي نقشه كاخ شاه در سلطنت آباد ساخته بود، رحم نكرد، و ابتدا درختان را قطع كرد، بعد آب قنات اش را جداگانه فروخت و سرانجام مالكيت آن را هم از دست داد.
فضل الله دیگر،حاج شیخ فضل الله کجوری معروف به نوری متولد 1259ق. است که از نامداران دوره مشروطیت بوده و چنان که روشن است، وی پنجاه سال از فضل الله خان صاحب بنانیه کوچکتر است.
2017 © All rights reserved.