امامزاده عین على و زین على پونك

به مسافت تقریبى سه كیلومترى مغرب قریه ونك در امتداد رودخانه فرحزاد و قریب دو كیلومترى جنوبِ آبادى بسیار قدیمى مزبور قریه پونك واقع شده است كه در ملكیت خانواده عبدالحسین میرزاى فرمانفرما بود. در این قریه هم مانند قریه ونك باغ وقفى با درختان چنار و آب جارى براى آسایش زایرین وجود دارد. در جنوب شرقى این باغ وقفى مشرف به رودخانه‌‌اى كه از فرحزاد به پونك مى‌‌آید، بقعه‌‌اى به نام امامزاده عین على و زین على (عون بن على و زید بن على) وجود دارد. بقعه مزبور از خارج هشت ضلعى و از داخل مربع است و از سمت مشرق ایوانى رو به طرف رودخانه جلوى بقعه افزوده‌‌اند و قرینه آن هم از طرف مغرب مسجدى كوچك تعبیه نموده‌‌اند. اصل بقعه كه هشت ضلعى به نظر مى‌‌رسد، از آثار زمان فتحعلى شاه قاجار مى‌‌باشد، كه ایوان و مسجد مذكور بعداً (شاید در عهد ناصرالدین شاه) به طرفین آن الحاق گردیده است. داخل بقعه كه مشتمل بر حرم چهار ضلعى است، به طول و عرض تقریبى هر كدام چهار متر بوده و ضریح و چهار ضلعى چوبى مشبك خوبى به طرز مرسوم به جعفرى دارد و بالاى ضریح را نیز به صورت حرم مربع القاعده به طرز چهار دیوار ضریح آلت سازى نموده‌‌اند. در میان ضریح دو صورت قبر ساده كمى مرتفع قرار گرفته است.

 زیارت‌‌نامه بقعه دو صاحب مرقد را ابنى‌‌على بن الحسین معرفى مى‌‌نماید. تا حدود سى سال پیش وضع بقعه خوب نبوده، اما در این تاریخ داخل آن را تعمیر كرده درون حرم را به رنگ و روغن مناسب نقاشى نموده، ضریح را روغن كرچك زده‌‌اند و كف حرم را با موزاییك‌‌هاى سیمانى پوشانیده‌‌اند و به جاى زیارت‌‌نامه‌‌هاى مندرس و نقوش چاپى پاره اوراق اشكال مذهبى تمیز و نظیف با زیارت‌‌نامه‌‌هاى خوبى در آن گذارده‌‌اند. در صفحه 69 كتاب المآثر و الآثار تألیف اعتمادالسلطنه ذكر بقعه دیگرى به نام عین على و زین على هست كه در آذربایجان واقع شده و در سال 1281 ق. به دست عزیز خان سردار كل بنا شده است. / آثار تاریخى تهران، ص 210.

 كتاب تاریخ اولاد الاطهار تألیف محمدرضا طباطبایى تبریزى از احوال عون بن على و زید بن على مفصل بحث كرده است و مى‌‌نویسد آن دو بزرگوار فرزند ارجمند بلاواسطه جناب شاه ولایت مى‌‌باشند كه به اذن آن حضرت در عصر عمر بن خطاب به دارالسلطنه تبریز آمده و شهید شده‌‌اند و در قله كوه سرخاب تبریز مدفون‌‌اند. راقم كتاب تاریخ قسمت شمالى تهران گوید: از مقایسه مزبور معلوم مى‌‌شود كه اسم امامزاده پونك هم عون بن على و زید بن على مى‌‌باشد و این دو اسم در زبان عوام عین على و زین على، شده است. و صاحب المآثر و الآثار، محمد حسن خان اعتمادالسلطنه هم متوجه آن نشده است. / جغرافیاى تاریخى شمیران، ص 865.