امامزاده حمزه در جوار حضرت عبدالعظیم است، كنار صحن بزرگ قسمت اعظم و كلى آن مربوط به اتابك، صدراعظم ناصرالدین شاه، است. ولى آثار مختصرى هم از عهد سلطنت محمد شاه در آن مشهود و قسمت‌‌هایى هم متعلق به زمان سلطنت مظفرالدین شاه قاجار مى‌‌باشد. / آثار تاریخى تهران، ص 161.
از آثار تاریخى قدیمى آن‌‌جا دَرِ مُنَبَتى است كه سابقاً در شمال ایوان حضرت امامزاده حمزه نصب شده بود. این در داراى كتیبه‌‌اى به خط ثلث است و تاریخ سال 918 ق. را دارد.
امامزاده حمزه برادر حضرت امام رضا (ع) است و نسبت او را سام میرزا فرزند شاه اسماعیل صفوى در تذكره «تحفه سامى« به هنگام معرفى پدرش چنین آورده است: «شاه اسماعیل بن سلطان حیدر بن سلطان جنید بن شیخ ابراهیم بن خواجه على بن شیخ صدرالدین بن شیخ صفى‌‌الدین بن سید جبرئیل بن سید صالح بن سید قطب‌‌الدین بن سید صالح‌‌الدین رشید بن سید محمد بن سید عوض‌‌الخواص بن سید فیروز شاه بن سید محمد بن سبد ابراهیم بن سید جعفر بن سید قاسم بن سید ابوالقاسم حمزه بن امام موسى الكاظم (ع).» / تحفه سامى، ص 7.
مؤلف كتاب روح و ریحان یا جنةالنعیم گوید: «شاه طهماسب صفوى كه پایتخت و مركز سلطنت او قزوین بود، گاهى براى زیارت مرقد جدش امامزاده حمزه و همچنین حضرت عبدالعظیم در رى مى‌‌آمد و چون تهران و مهران كه دو قریه در دامنه شمالى كوه شمیران شكارگاه خوشى بود، پس از چندین سفر توجهش به تهران جلب شد و سرانجام در سال 961 ق. فرمان ساختن حصار و باروى تهران را صادر كرد و این اولین قدم شروع تحول اساسى در تهران بود.
در پایان بهتر است این نكته ذكر شود كه اگرچه در اسناد تاریخى راجع به محل دفن حضرت حمزه اختلاف قول است و رى، شیراز و ترشیز نیز معرفى شده‌‌اند، اما به دلایل زیر باید مرقد آن حضرت را در رى و در جوار حضرت عبدالعظیم بدانیم:
نخست آن‌‌كه در احوال حضرت عبدالعظیم نوشته‌‌اند كه آن حضرت هنگامى كه در رى توقف داشت قبرى را كه اكنون قبر اوست زیارت مى‌‌كرد و مى‌‌فرمود: «این قبر مردى از فرزندان موسى بن جعفر است و هم اكنون آن قبر به نام امامزاده حمزه مشهور است. / رى باستان، ج 1، ص 384.
دیگر آن‌‌كه در كتاب نفیس النقض، كه از متون به‌‌جا مانده سال 560 ق. است و از اتفاق كهن‌‌ترین سندى است كه به نام آن حضرت اشاره مى‌‌كند، ذكر شده: «اهل رى به زیارت سید عبدالعظیم روند و به زیارت سید عبدالله الابیض و به زیارت سید حمزه موسى...» / النقض، ص 643.
2017 © All rights reserved.