اشرف‌‌الملوك فخرالدوله

فخرالدوله دختر نهم مظفرالدین شاه، همسر محسن‌‌خان (منشى حضور، معین‌‌الملك، امین‌‌الدوله) پسر حاج میرزا على‌‌خان امین‌‌الدوله، صدر اعظم مظفرالدین شاه، بود. فخرالدوله زنى بود، بلكه مى‌‌توان گفت مردى بود، بسیار فعال، با پشتكار، مدیر و مدبر كه پس از درگذشت امین‌‌الدوله ثروت فراوان (اراضى الهیه و 42 آبادى لشت نشاء در رشت و...) او به پسرش و بعد به خانم فخرالدوله رسید و بدین ترتیب از متمولین درجه یك كشور گشت.

فخرالدوله

 رضا شاه راجع به وى گفته است: «قاجاریه یك مرد و نیم داشته است مردش فخرالدوله و نیم مردش آغامحمدخان بوده... .».

 او در 1261 خ. متولد و در دى‌‌ماه 1334 خ. در سن 74 سالگى درگذشت و در ابن بابویه در مقبره اختصاصى خود مدفون گردید. / شرح رجال ایران، ج 3، ص 199.

 امین‌‌الدوله در سال 1314 و 1315 ق. وزیر اعظم و صدراعظم شد. مظفرالدین شاه او را مجبور كرد كه پسرش دختر او را بگیرد، بنابراین محسن، دختر مشیرالدوله (بى‌‌بى منیرالدوله) را طلاق داد و اشرف‌‌الملوك فخرالدوله، دختر مظفرالدین شاه، را گرفت.

 امین‌‌الدوله هم ملك خالصه بسیار ارزشمند و وسیع لشت نشاء رشت را هنگام صدراعظمى به مناسبت ازدواج پسرش با دختر شاه از مظفرالدین شاه تقاضا و به عنوان هدیه دریافت كرد. این ملك شامل 42 پارچه آبادى ]بود [و امین‌‌الدوله هم در عوض آن 1000 اشرفى به شاه تقدیم كرد و به این ترتیب امین‌‌الدوله پایه‌‌هاى صدرات خود را با این ازدواج محكم كرد. / خاطرات و خطرات، ص 106.

 ناصرالدین شاه در نامه خویش مادر فخرالدوله را چنین معرفى كرده است: «.. اسامى اولادهاى ولیعهد و زن‌‌هاى او از این قرار است:... ناصرالسلطنه، سرورالملك، ملك‌‌الملوك، اشرف‌‌الملوك، نصرت‌‌الملوك، مادرشان سرورالسلطنه است...» / خاطرات ناصرالدین شاه در سفر سوم به فرنگستان، ص 92.

 فخرالدوله مادر دكتر امینى بود كه مدت‌‌ها نخست وزیر محمدرضا شاه و سفیر ایران در آمریكا بود و از بازیگران اصلى سیاست ایران در آن دوران به شمار مى‌‌رفت.