آقاخان (اول)

حسنعلی‌ شاه معروف به آقا خان اول (محلاتی‌) پسر شاه خلیل الله، پسر میرزا ابوالحسن‌خان معروف به سید كهكی‌ (محلی‌ است نزدیك محلات)، رئیس طایفه اسماعیلیه. سلطان محمد شاه معروف به آقا خان سوم راجع به جد و پدر و طایفه خود چنین می‌‌گویند:

 «تعداد افراد طایفه ما بالغ بر ده میلیون نفر (اغراق آمیز) است و این عده در كشورهای‌ پاكستان، هندوستان، برمه، سیلان، ایران، افغانستان، سوریه و جنوب آفریقا منتشر هستند. پدر بزرگمان شاه خلیل به سمت والی‌ كرمان منصوب شد... .»

 علی‌ شاه، آقاخان دوم از سرو جهان خانم دختر بیست و سوم فتحعلی‌ شاه می‌‌باشد.

 وجه تسمیه آقاخان از این قرار است:

 حسنعلی‌‌شاه پس از آن‌كه داماد فتحعلی‌‌شاه شد. درباریان به احترام سیادت و دامادی‌ شاه به او آقاخان خطاب می‌‌كردند. بعدها مردم و پیروان او هم به همین نام او را آقاخان می‌‌نامیدند تا بالاخره این نام برای‌ او عَلَم شد و بعد از فوت حسنعلی‌‌شاه، آقاخان جانشین او شد. افراد این فرقه موقعی‌ كه به امامت می‌‌رسند به همین نام خوانده می‌‌شوند.

آقاخان با انگلیسی‌‌ها در ارتباط بود و آن‌ها به او قول سلطنت مستقل كرمان و بلوچستان را داده بودند. وی‌ بسیار ثروتمند بود. در درگیری‌‌اش با حكومت مركزی‌، انگلیسی‌‌ها چندین عراده توپ و قورخانه برایش فراهم كردند. آقاخان زمانی كوشید تا كرمان را تصرف كند كه از قوای‌ دولتی‌ سخت شكست خورد.

آقاخان اول

 آقاخان در دوران محمد شاه مورد غضب حكومت مركزی‌ قرار گرفت و بر این اساس میرزا آقاسی‌ او را به تهران احضار كرد. وی‌ به ری‌؛ حضرت شاه عبدالعظیم رفت و اعتكاف جست؛ اما بعد عفو شد و از محمد شاه اجازه گرفت كه به مكه رود، لذا پانصد اسب عربی‌ ومردانی‌ را استخدام كرد. نامه‌ای‌ نیز جعل نمود كه از طرف شاه مأمور حكومت كرمان و بلوچستان است. اما پس از عزیمت، دولت از نیت او باخبر شد. وی‌ مدت‌ها در آن منطقه با قوای‌ دولتی‌ می‌‌جنگید كه پس از شكست به قوای‌ انگلیسی‌‌ها در بلوچستان پیوست و علیه ایران با دشمن همكاری‌ نمود تا این‌كه سر انجام منطقه را ترك كرد و به هندوستان رفت و در آن‌جا اقامت گزید. / شرح رجال ایران، ج 1، ص 358.